GATT Nedir?
GATT (General Agreement on Tariffs and Trade), 1947 yılında imzalanan ve 1948 yılında yürürlüğe giren bir uluslararası ticaret anlaşmasıdır. GATT’ın amacı, dünya ticaretini serbestleştirmek ve ticaret engellerini azaltmaktır. GATT, 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.
GATT’ın Tarihçesi
GATT, II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünya ekonomisini yeniden inşa etmek amacıyla imzalanmıştır. GATT’ın kurucuları arasında ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Kanada ve Avustralya gibi ülkeler yer almaktadır. GATT, 1948 yılında yürürlüğe girdiğinde 23 üyesi bulunuyordu. GATT’ın üye sayısı zamanla artmış ve 1994 yılında 128’e ulaşmıştır.
GATT’ın Temel İlkeleri
GATT’ın temel ilkeleri şunlardır:
- En çok kayrılan ulus ilkesi: Bu ilke, bir ülkenin diğer ülkelere uyguladığı ticaret politikalarının tüm üye ülkeler için aynı olması gerektiğini belirtir.
- Ulusal muamele ilkesi: Bu ilke, bir ülkenin ithal mallara uyguladığı politikaların yerli mallara uyguladığı politikalarla aynı olması gerektiğini belirtir.
- Tarife indirimleri: GATT, üye ülkelerin birbirlerine uyguladıkları gümrük vergilerini kademeli olarak azaltmayı öngörmektedir.
- Ticaret engellerinin kaldırılması: GATT, üye ülkelerin ticaret engellerini kaldırmasını öngörmektedir. Ticaret engelleri arasında gümrük vergileri, kota, yasaklar ve sübvansiyonlar yer almaktadır.
GATT’ın Başarıları
GATT, dünya ticaretini serbestleştirmek ve ticaret engellerini azaltmak konusunda önemli başarılar elde etmiştir. GATT’ın yürürlüğe girdiği 1948 yılından 1994 yılına kadar dünya ticaretinin hacmi 10 kat artmıştır. GATT ayrıca, ticaret engellerinin kaldırılmasını sağlamış ve ülkeler arasındaki ticaret ilişkilerini iyileştirmiştir.
GATT’ın Eleştirileri
GATT, bazı çevreler tarafından eleştirilmektedir. Eleştirilerin başlıcaları şunlardır:
- GATT, gelişmiş ülkelerin çıkarlarına hizmet etmektedir.
- GATT, çevre ve işçi hakları gibi konuları yeterince dikkate almamaktadır.
- GATT, ülkelerin ekonomik politikalarına müdahale etmektedir.
GATT’ın Sonu
GATT, 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. WTO, GATT’ın yerini alan yeni bir uluslararası ticaret örgütüdür. WTO, GATT’ın temel ilkelerini korumuş, ancak bazı yeni düzenlemeler de getirmiştir. WTO’nun en önemli yeniliklerinden biri, ticaret anlaşmazlıklarının çözümü için bir mekanizma getirmesidir.
Sonuç
GATT, dünya ticaretini serbestleştirmek ve ticaret engellerini azaltmak konusunda önemli başarılar elde etmiştir. Ancak GATT, bazı çevreler tarafından eleştirilmektedir. GATT, 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. WTO, GATT’ın yerini alan yeni bir uluslararası ticaret örgütüdür.