Kanıksama: İngilizce ve Türkçe Anlamı
Kanıksama, bir şeyi alışkanlık haline getirme veya doğal olarak kabul etme anlamına gelen bir kelimedir. İngilizce’de “habituation” olarak bilinir. Kanıksama, bir uyarıcıya tekrar tekrar maruz kalındığında, uyarıcıya verilen tepkinin azalması veya yok olmasıdır. Bu, uyarıcının artık yeni veya tehdit edici olarak görülmediği anlamına gelir.
Kanıksama, öğrenmenin bir türüdür. Klasik şartlanma ve operant şartlanma gibi diğer öğrenme türlerinden farklı olarak, kanıksamada pekiştirme veya ceza kullanılmaz. Bunun yerine, uyarıcıya tekrar tekrar maruz kalmak, tepkinin azalmasına veya yok olmasına neden olur.
Kanıksama, birçok farklı durumda gözlemlenebilir. Örneğin, yeni bir işe başlayan bir kişi, ilk günlerde iş yerini ve iş arkadaşlarını garip bulabilir. Ancak, işe devam ettikçe, iş yeri ve iş arkadaşları ona daha tanıdık hale gelir ve artık garip hissetmez. Bu, kanıksamanın bir örneğidir.
Kanıksama, olumlu ve olumsuz olmak üzere iki şekilde olabilir. Olumlu kanıksama, bir uyarıcıya tekrar tekrar maruz kalındığında, uyarıcıya verilen tepkinin artmasıdır. Bu, uyarıcının artık hoş veya ödüllendirici olarak görülmesi anlamına gelir. Örneğin, bir çocuğa her gün çikolata verildiğinde, çocuk çikolatayı daha çok sever hale gelir. Bu, olumlu kanıksamanın bir örneğidir.
Olumsuz kanıksama ise, bir uyarıcıya tekrar tekrar maruz kalındığında, uyarıcıya verilen tepkinin azalması veya yok olmasıdır. Bu, uyarıcının artık rahatsız edici veya tehdit edici olarak görülmediği anlamına gelir. Örneğin, bir kişi her gün aynı korku filmini izlediğinde, film ona daha az korkutucu gelmeye başlar. Bu, olumsuz kanıksamanın bir örneğidir.
Kanıksama, günlük hayatımızda önemli bir rol oynar. Yeni şeylere uyum sağlamamıza, tehlikelerden korunmamıza ve olumlu deneyimlerden daha fazla zevk almamıza yardımcı olur. Ancak, kanıksamanın olumsuz sonuçları da olabilir. Örneğin, bir uyarıcıya çok fazla maruz kalındığında, uyarıcıya karşı duyarsız hale gelinebilir. Bu, uyarıcının artık tehlikeli veya rahatsız edici olarak görülmemesine ve dolayısıyla önlem alınmamasına yol açabilir.
Kanıksama, öğrenmenin bir türüdür ve günlük hayatımızda önemli bir rol oynar. Olumlu ve olumsuz olmak üzere iki şekilde olabilir ve her iki türün de hem olumlu hem de olumsuz sonuçları olabilir.