Narkolepsi Hastalığı Nedir?
Narkolepsi, aşırı gündüz uyku hali (EDS) ile karakterize bir nörolojik bozukluktur. EDS, gün boyunca uykuya dalma veya uykuya dalma eğilimidir. Narkolepsili kişiler ayrıca uyku felci, hipnagogik halüsinasyonlar ve katapleksi gibi diğer semptomları da yaşayabilirler.
Narkolepsi nadir bir hastalıktır. Her 2.000 kişiden 1’inde görülür. Narkolepsi genellikle 15-30 yaşları arasında başlar, ancak çocuklarda ve yaşlılarda da görülebilir.
Narkolepsinin Nedenleri
Narkolepsinin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, hastalığın beyindeki hipotalamusta bulunan ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen oreksin (hipokretin) adı verilen bir nöropeptidin eksikliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Oreksin eksikliği, uykuya dalmayı ve uyanık kalmayı zorlaştırır.
Narkolepsiye genetik bir yatkınlık olduğu düşünülmektedir. Hastalığın ailesel kümelenmesi görülmektedir. Ayrıca, bazı otoimmün hastalıklar, özellikle de tip 1 diyabet ve multipl skleroz, narkolepsi riskini artırabilir.
Narkolepsinin Belirtileri
Narkolepsinin en sık görülen belirtisi aşırı gündüz uyku halidir (EDS). EDS, gün boyunca uykuya dalma veya uykuya dalma eğilimidir. Narkolepsili kişiler genellikle geceleri iyi uyurlar, ancak gün boyunca aşırı yorgunluk ve uyku hali hissederler. EDS, iş, okul ve sosyal aktiviteleri olumsuz yönde etkileyebilir.
Narkolepsili kişiler ayrıca uyku felci, hipnagogik halüsinasyonlar ve katapleksi gibi diğer semptomları da yaşayabilirler.
- Uyku felci: Uyku felci, uykuya dalma veya uyanma sırasında geçici olarak hareket edememe veya konuşamama durumudur. Uyku felci genellikle birkaç saniye veya dakika sürer ve genellikle zararsızdır.
- Hipnagogik halüsinasyonlar: Hipnagogik halüsinasyonlar, uykuya dalma sırasında görülen canlı ve gerçekçi rüyalardır. Hipnagogik halüsinasyonlar genellikle birkaç saniye veya dakika sürer ve genellikle zararsızdır.
- Katapleksi: Katapleksi, güçlü duygular (örneğin, gülme, ağlama, öfke) tarafından tetiklenen ani kas zayıflığı veya felcidir. Katapleksi genellikle birkaç saniye veya dakika sürer ve genellikle zararsızdır. Ancak, bazı durumlarda katapleksi düşmelere veya yaralanmalara yol açabilir.
Narkolepsinin Tanısı
Narkolepsinin tanısı, hastanın tıbbi geçmişinin alınması, fizik muayene ve uyku çalışması yapılarak konulur. Uyku çalışması, hastanın uyku sırasında beyin aktivitesini, solunumunu, kalp atış hızını ve göz hareketlerini kaydeden bir testtir. Uyku çalışması, narkolepsiye özgü belirtileri tespit etmek için kullanılır.
Narkolepsinin Tedavisi
Narkolepsinin tedavisi, hastanın semptomlarına göre belirlenir. EDS’yi tedavi etmek için uyarıcı ilaçlar kullanılır. Uyarıcı ilaçlar, uyanıklığı artırmaya ve uykuya dalmayı önlemeye yardımcı olur. Uyku felci, hipnagogik halüsinasyonlar ve katapleksiyi tedavi etmek için antidepresan ilaçlar kullanılır. Antidepresan ilaçlar, bu semptomların sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olur.
Narkolepsili kişiler ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri yaparak semptomlarını kontrol altına alabilirler. Bu değişiklikler şunları içerir:
- Düzenli uyku saatlerine uymak
- Gündüz şekerlemelerinden kaçınmak
- Kafein ve alkolden uzak durmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sağlıklı bir diyet yapmak
Narkolepsinin Prognozu
Narkolepsinin tedavisi yoktur, ancak semptomlar ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilir. Narkolepsili kişiler genellikle normal bir yaşam sürebilirler. Ancak, hastalık iş, okul ve sosyal aktiviteleri olumsuz yönde etkileyebilir.