Pozitivist Bilim Anlayışı
İngilizce: Positivist Science
Türkçe: Pozitivist Bilim Anlayışı
Giriş
Pozitivizm, 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan ve bilimsel yöntemin doğa bilimlerinin ötesinde sosyal bilimlere de uygulanabileceğini savunan bir felsefi akımdır. Pozitivist bilim anlayışı, bilimsel bilginin yalnızca gözlemlenebilir ve ölçülebilir olgulardan elde edilebileceğini öne sürer.
Pozitivist Bilim Anlayışının Temel Özellikleri
- Gözlem ve Deney: Pozitivist bilim, bilimsel bilginin yalnızca gözlem ve deney yoluyla elde edilebileceğine inanır.
- Nesnellik: Bilim insanlarının, kişisel önyargılarından bağımsız olarak nesnel gözlemler yapmaları gerektiğine inanır.
- Doğrulanabilirlik: Bilimsel hipotezler, gözlem ve deney yoluyla doğrulanabilir olmalıdır.
- Genelleme: Bilimsel yasalar, gözlemlenen olguları genelleştiren ifadelerdir.
- Determinizm: Pozitivist bilim, doğanın nedensellik yasalarına göre işlediğine inanır.
Pozitivist Bilim Anlayışının Eleştirileri
Pozitivist bilim anlayışı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi eleştiriyle karşı karşıyadır:
- İnsan Faktörünü Göz Ardı Etme: Pozitivist bilim, bilim insanlarının rolünü ve bilimsel süreçteki insan faktörünü göz ardı etme eğilimindedir.
- Sosyal Bilimlerin Doğasını Anlamama: Pozitivist bilim anlayışı, sosyal bilimlerin doğasını tam olarak anlamamaktadır, çünkü sosyal olgular genellikle doğa bilimlerindeki olgulardan daha karmaşıktır.
- Değer Önyargısını Göz Ardı Etme: Pozitivist bilim, bilimsel araştırmadaki değer önyargısını göz ardı etme eğilimindedir, çünkü bilim insanları da diğer insanlar gibidir ve kendi değerlerine ve inançlarına sahiptir.
- Bilimsel Bilginin Geçiciliğini Göz Ardı Etme: Pozitivist bilim, bilimsel bilginin geçici doğasını göz ardı etme eğilimindedir, çünkü yeni gözlemler ve deneyler mevcut teorileri çürütebilir.
Sonuç
Pozitivist bilim anlayışı, bilimsel yöntemin önemini vurgulayan etkili bir felsefi akımdır. Bununla birlikte, insan faktörünü göz ardı etme, sosyal bilimlerin doğasını anlamama ve bilimsel bilginin geçiciliğini göz ardı etme gibi bir dizi eleştiriyle karşı karşıyadır. Modern bilim, pozitivist bilim anlayışının bazı yönlerini benimserken, aynı zamanda insan faktörünün ve bilimsel bilginin geçiciliğinin önemini de kabul etmektedir.