Sözlü Tarih Çalışması Nedir?
Sözlü tarih çalışması, geçmişteki olayları ve deneyimleri yaşayan kişilerle yapılan görüşmeler yoluyla belgeleme yöntemidir. Bu yöntem, yazılı kaynakların bulunmadığı veya yetersiz olduğu durumlarda özellikle önemlidir. Sözlü tarih çalışmaları, tarihçiler, sosyologlar, antropologlar ve diğer sosyal bilimciler tarafından sıklıkla kullanılır.
Sözlü tarih çalışmaları, genellikle araştırmacının görüşmeci olarak katıldığı yüz yüze görüşmeler şeklinde yapılır. Görüşmeler sırasında araştırmacı, görüşülen kişiye geçmişteki olaylar ve deneyimler hakkında sorular sorar. Görüşülen kişi de bu soruları cevaplayarak kendi bakış açısını ve deneyimlerini aktarır. Görüşmeler genellikle ses veya video kaydı alınarak belgelenir.
Sözlü tarih çalışmaları, yazılı kaynakların bulunmadığı veya yetersiz olduğu durumlarda özellikle önemlidir. Örneğin, Osmanlı İmparatorluğu dönemine ait yazılı kaynaklar çok sınırlıdır. Bu nedenle, bu dönemi araştırmak isteyen tarihçiler, sözlü tarih çalışmalarına başvurmak zorundadırlar.
Sözlü tarih çalışmaları, tarihçiler, sosyologlar, antropologlar ve diğer sosyal bilimciler tarafından sıklıkla kullanılır. Tarihçiler, sözlü tarih çalışmalarını geçmişteki olayları ve deneyimleri belgelemek için kullanırlar. Sosyologlar, sözlü tarih çalışmalarını toplumun yapısını ve değişimini anlamak için kullanırlar. Antropologlar, sözlü tarih çalışmalarını farklı kültürleri ve yaşam biçimlerini anlamak için kullanırlar.
Sözlü tarih çalışmaları, yazılı kaynakların bulunmadığı veya yetersiz olduğu durumlarda özellikle önemlidir. Bu yöntem, tarihçiler, sosyologlar, antropologlar ve diğer sosyal bilimciler tarafından sıklıkla kullanılır. Sözlü tarih çalışmaları, geçmişteki olayları ve deneyimleri belgelemek, toplumun yapısını ve değişimini anlamak, farklı kültürleri ve yaşam biçimlerini anlamak gibi birçok amaçla kullanılır.
Sözlü Tarih Çalışması Nasıl Yapılır?
Sözlü tarih çalışması yapmak için öncelikle araştırma konusu belirlenmelidir. Araştırma konusu belirlendikten sonra, görüşülecek kişiler tespit edilir. Görüşülecek kişiler, araştırma konusuyla ilgili bilgi ve deneyime sahip kişiler olmalıdır.
Görüşülecek kişiler tespit edildikten sonra, görüşme planı yapılır. Görüşme planında, görüşmenin yeri, zamanı ve süresi belirlenir. Ayrıca, görüşme sırasında sorulacak sorular da belirlenir.
Görüşme günü geldiğinde, araştırmacı görüşme yerine gider ve görüşülen kişiyle tanışır. Görüşme sırasında araştırmacı, görüşülen kişiye sorularını sorar. Görüşülen kişi de bu soruları cevaplayarak kendi bakış açısını ve deneyimlerini aktarır. Görüşmeler genellikle ses veya video kaydı alınarak belgelenir.
Görüşmeler tamamlandıktan sonra, araştırmacı topladığı verileri analiz eder. Veriler analiz edilerek araştırma konusu hakkında bir rapor veya kitap hazırlanır.
Sözlü Tarih Çalışması Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sözlü tarih çalışması yaparken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Görüşülecek kişiler dikkatli bir şekilde seçilmelidir. Görüşülecek kişiler, araştırma konusuyla ilgili bilgi ve deneyime sahip kişiler olmalıdır.
- Görüşme planı iyi bir şekilde yapılmalıdır. Görüşme planında, görüşmenin yeri, zamanı ve süresi belirlenmelidir. Ayrıca, görüşme sırasında sorulacak sorular da belirlenmelidir.
- Görüşme sırasında araştırmacı tarafsız ve objektif olmalıdır. Araştırmacı, görüşülen kişinin görüşlerine saygı duymalı ve kendi görüşlerini empoze etmemelidir.
- Görüşmeler ses veya video kaydı alınarak belgelenmelidir. Bu sayede, görüşülen kişinin sözleri daha sonra tekrar dinlenebilir veya izlenebilir.
- Toplanan veriler dikkatli bir şekilde analiz edilmelidir. Veriler analiz edilerek araştırma konusu hakkında bir rapor veya kitap hazırlanır.
Sözlü Tarih Çalışması Örnekleri
Türkiye’de yapılan sözlü tarih çalışmalarına örnek olarak şunlar verilebilir:
- Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Günleri” adlı kitabı
- Prof. Dr. Halil İnalcık’ın “Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi” adlı kitabı
- Prof. Dr. Şerif Mardin’in “Türkiye’de Toplum ve Siyaset” adlı kitabı
- Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak’ın “Türkiye’de Siyasi Partiler” adlı kitabı
- Prof. Dr. Erol Manisalı’nın “Türkiye’de Kültür ve Sanat” adlı kitabı
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Sözlü Tarih Derneği: https://www.sozlutarih.org.tr/
- Sözlü Tarih Arşivi: https://www.sozlutarih.org.tr/arsiv/
- Sözlü Tarih Dergisi: https://www.sozlutarih.org.tr/dergi/
- Sözlü Tarih Yöntemleri ve Teknikleri: https://www.sozlutarih.org.tr/yontemler-ve-teknikler/
- Sözlü Tarih Örnekleri: https://www.sozlutarih.org.tr/ornekler/