Açık Hava Basıncını Ölçen Bilim Adamı: Barometrenin İcadı ve Atmosferik Basınç
Giriş
Atmosferik basınç, Dünya’nın atmosferinin ağırlığından kaynaklanan ve Dünya yüzeyine uyguladığı kuvvettir. Açık hava basıncı, hava tahmini, denizcilik ve havacılık gibi çeşitli alanlarda önemli bir rol oynar. Açık hava basıncını ölçmek için kullanılan cihaz barometredir ve bu cihazın icadı, atmosferik basınç hakkındaki anlayışımızda önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Barometrenin İcadı
Barometrenin icadı, 17. yüzyılın başlarında İtalyan fizikçi ve matematikçi Evangelista Torricelli’ye atfedilir. Torricelli, cıva dolu bir tüpü ters çevirerek bir su kabına daldırdı. Cıvanın bir kısmı kabın içine aktı, ancak bir kısmı tüpte kaldı ve bir vakum oluşturdu. Torricelli, tüpte kalan cıva sütununun yüksekliğinin hava basıncına bağlı olduğunu gözlemledi.
Cıva Barometresi
Torricelli’nin cıva barometresi, ilk pratik barometreydi. Cıva barometresi, kapalı bir cam tüpün bir ucunun cıva ile doldurulması ve diğer ucunun bir cıva kabına daldırılmasıyla oluşturulur. Hava basıncı arttığında, cıva tüpte yükselir ve hava basıncı azaldığında cıva tüpte alçalır.
Diğer Barometre Türleri
Cıva barometresinin yanı sıra, çeşitli başka barometre türleri de geliştirilmiştir. Bunlar arasında şunlar bulunur:
- Aneoroid barometre: Cıva kullanmayan ve hava basıncındaki değişiklikleri algılamak için metal bir kapsül kullanan bir barometre türüdür.
- Elektronik barometre: Hava basıncını ölçmek için elektronik sensörler kullanan bir barometre türüdür.
- Hava tahmini barometresi: Hava basıncındaki değişiklikleri tahmin etmek için kullanılan bir barometre türüdür.
Atmosferik Basınç
Atmosferik basınç, deniz seviyesinde yaklaşık 1013 milibar (mbar) veya 29,92 inç cıvadır (inHg). Atmosferik basınç, yükseklik, hava sıcaklığı ve hava yoğunluğu gibi faktörlerden etkilenir.
- Yükseklik: Yükseklik arttıkça atmosferik basınç azalır. Bunun nedeni, daha yüksek irtifalarda havanın daha az yoğun olmasıdır.
- Hava sıcaklığı: Hava sıcaklığı arttıkça atmosferik basınç azalır. Bunun nedeni, daha sıcak havanın daha az yoğun olmasıdır.
- Hava yoğunluğu: Hava yoğunluğu arttıkça atmosferik basınç artar. Bunun nedeni, daha yoğun havanın daha fazla ağırlığa sahip olmasıdır.
Atmosferik Basıncın Önemi
Atmosferik basınç, hava tahmini, denizcilik ve havacılık gibi çeşitli alanlarda önemli bir rol oynar.
- Hava tahmini: Atmosferik basınç, hava modellerini tahmin etmek için kullanılır. Yüksek basınç genellikle açık ve güneşli havayı, düşük basınç ise bulutlu ve yağışlı havayı gösterir.
- Denizcilik: Atmosferik basınç, fırtınaları ve diğer hava olaylarını tahmin etmek için kullanılır. Gemiler, fırtınalardan kaçınmak için atmosferik basınçtaki değişiklikleri izler.
- Havacılık: Atmosferik basınç, uçakların irtifasını ve hızını hesaplamak için kullanılır. Uçaklar, güvenli bir şekilde uçmak için atmosferik basınçtaki değişiklikleri izler.
Sonuç
Barometrenin icadı, atmosferik basınç hakkındaki anlayışımızda önemli bir dönüm noktası olmuştur. Barometreler, hava tahmini, denizcilik ve havacılık gibi çeşitli alanlarda önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Atmosferik basınç, Dünya’nın atmosferinin ağırlığından kaynaklanan ve Dünya yüzeyine uyguladığı kuvvettir. Atmosferik basınç, yükseklik, hava sıcaklığı ve hava yoğunluğu gibi faktörlerden etkilenir.