Aktif ve Pasif Nedir?
Aktif ve pasif, dilbilgisinde kullanılan iki terimdir. Aktif, bir cümlede özne eylemi gerçekleştirirken, pasif, bir cümlede özne eylemi alır.
Aktif Cümleler
Aktif cümlelerde, özne eylemi gerçekleştirir. Örneğin:
- Çocuk topu tekmeledi.
- Öğretmen dersi anlattı.
- Doktor hastayı muayene etti.
Bu cümlelerde, özne (çocuk, öğretmen, doktor) eylemi gerçekleştirir (tekmeledi, anlattı, muayene etti).
Pasif Cümleler
Pasif cümlelerde, özne eylemi alır. Örneğin:
- Top çocuk tarafından tekmelendi.
- Ders öğretmen tarafından anlatıldı.
- Hasta doktor tarafından muayene edildi.
Bu cümlelerde, özne (top, ders, hasta) eylemi alır (tekmelendi, anlatıldı, muayene edildi).
Aktif ve Pasif Cümlelerin Kullanımı
Aktif ve pasif cümleler, farklı amaçlar için kullanılır. Aktif cümleler, genellikle bir eylemin gerçekleştiğini vurgulamak için kullanılır. Pasif cümleler ise, genellikle bir eylemin sonucuna veya etkisine vurgulamak için kullanılır.
Örneğin, aşağıdaki cümlelerde aktif cümle, eylemin gerçekleştiğini vurgularken, pasif cümle, eylemin sonucuna vurgu yapmaktadır:
- Çocuk topu tekmeledi. (Aktif cümle)
- Top çocuk tarafından tekmelendi. (Pasif cümle)
Aktif ve Pasif Cümlelerin Dönüştürülmesi
Aktif cümleler, pasif cümlelere; pasif cümleler ise aktif cümlelere dönüştürülebilir. Aktif cümleyi pasif cümleye dönüştürmek için, aşağıdaki adımlar izlenir:
- Özne ve nesne yer değiştirir.
- Eylem, edilgen eki alır.
- “Tarafından” sözcüğü eklenir.
Örneğin, “Çocuk topu tekmeledi.” cümlesi, “Top çocuk tarafından tekmelendi.” cümlesine dönüştürülür.
Pasif cümleyi aktif cümleye dönüştürmek için ise, aşağıdaki adımlar izlenir:
- Özne ve nesne yer değiştirir.
- Eylem, edilgen ekini kaybeder.
- “Tarafından” sözcüğü çıkarılır.
Örneğin, “Top çocuk tarafından tekmelendi.” cümlesi, “Çocuk topu tekmeledi.” cümlesine dönüştürülür.
Aktif ve Pasif Cümlelerin Örnekleri
Aşağıda, aktif ve pasif cümlelerin örnekleri verilmiştir:
- Aktif cümle: Öğrenci ödevi yaptı.
-
Pasif cümle: Ödev öğrenci tarafından yapıldı.
-
Aktif cümle: Doktor hastayı muayene etti.
-
Pasif cümle: Hasta doktor tarafından muayene edildi.
-
Aktif cümle: Şirket yeni bir ürün piyasaya sürdü.
-
Pasif cümle: Yeni bir ürün şirket tarafından piyasaya sürüldü.
-
Aktif cümle: Öğretmen dersi anlattı.
-
Pasif cümle: Ders öğretmen tarafından anlatıldı.
-
Aktif cümle: Çocuk topu tekmeledi.
- Pasif cümle: Top çocuk tarafından tekmelendi.
Sonuç
Aktif ve pasif cümleler, dilbilgisinde kullanılan iki önemli terimdir. Aktif cümlelerde, özne eylemi gerçekleştirirken, pasif cümlelerde, özne eylemi alır. Aktif ve pasif cümleler, farklı amaçlar için kullanılır ve birbirlerine dönüştürülebilirler.