Aruz Ölçüsü
Aruz ölçüsü, Türk edebiyatında kullanılan bir şiir ölçüsüdür. Arapça “ayak” anlamına gelen “aruz” kelimesinden türemiştir. Aruz ölçüsü, hecelerin uzunluklarına göre düzenlenmesiyle oluşturulur. Uzun heceler “uzun”, kısa heceler ise “kısa” olarak adlandırılır. Aruz ölçüsünde, uzun ve kısa heceler belirli bir düzen içinde dizilir. Bu düzen, aruz kalıbı olarak adlandırılır.
Aruz ölçüsü, Türk edebiyatında ilk olarak 11. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. 12. yüzyılda ise, aruz ölçüsü Türk edebiyatının en önemli ölçüsü haline gelmiştir. Aruz ölçüsü, 19. yüzyıla kadar Türk edebiyatında yaygın olarak kullanılmıştır. 19. yüzyıldan sonra ise, aruz ölçüsü yerini hece ölçüsüne bırakmıştır.
Aruz ölçüsü, Türk edebiyatında birçok önemli eserde kullanılmıştır. Bu eserler arasında, Divanü Lûgat-it-Türk, Kutadgu Bilig, Dede Korkut Hikâyeleri, Yunus Emre Divanı, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Divanı, Hacı Bektaş-ı Veli Divanı, Pir Sultan Abdal Divanı, Karacaoğlan Divanı ve Dadaloğlu Divanı yer almaktadır.
Aruz Ölçüsünün Özellikleri
- Aruz ölçüsü, hecelerin uzunluklarına göre düzenlenmesiyle oluşturulur.
- Uzun heceler “uzun”, kısa heceler ise “kısa” olarak adlandırılır.
- Aruz ölçüsünde, uzun ve kısa heceler belirli bir düzen içinde dizilir. Bu düzen, aruz kalıbı olarak adlandırılır.
- Aruz kalıpları, dört heceli, beş heceli, altı heceli, yedi heceli, sekiz heceli ve dokuz heceli olmak üzere altı farklı türdedir.
- Aruz ölçüsü, Türk edebiyatında birçok önemli eserde kullanılmıştır.
Aruz Ölçüsü Nasıl Ölçülür?
Aruz ölçüsü, hecelerin uzunluklarına göre ölçülür. Uzun heceler, bir zaman birimi olarak kabul edilir. Kısa heceler ise, yarım zaman birimi olarak kabul edilir. Bir aruz kalıbında, uzun ve kısa heceler belirli bir düzen içinde dizilir. Bu düzen, aruz kalıbının veznini oluşturur.
Aruz ölçüsü, dört heceli, beş heceli, altı heceli, yedi heceli, sekiz heceli ve dokuz heceli olmak üzere altı farklı türdedir. Dört heceli aruz kalıbında, iki uzun hece ve iki kısa hece bulunur. Beş heceli aruz kalıbında, üç uzun hece ve iki kısa hece bulunur. Altı heceli aruz kalıbında, dört uzun hece ve iki kısa hece bulunur. Yedi heceli aruz kalıbında, beş uzun hece ve iki kısa hece bulunur. Sekiz heceli aruz kalıbında, altı uzun hece ve iki kısa hece bulunur. Dokuz heceli aruz kalıbında, yedi uzun hece ve iki kısa hece bulunur.
Aruz Ölçüsü Örnekleri
- Dört heceli aruz kalıbı: “Elveda ey güzel vatan”
- Beş heceli aruz kalıbı: “Gülümse hayat bana”
- Altı heceli aruz kalıbı: “Aşkınla yanıyorum”
- Yedi heceli aruz kalıbı: “Yalnızım bu dünyada”
- Sekiz heceli aruz kalıbı: “Ömrümün baharı geçti”
- Dokuz heceli aruz kalıbı: “Hasretinle yanıyorum”
Aruz Ölçüsü Hakkında Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Aruz Ölçüsü Hakkında Bilgi: https://www.turkedebiyati.org/aruz-olcusu-hakkinda-bilgi/
- Aruz Ölçüsü Kalıpları: https://www.edebiyatogretmeni.com/aruz-olcusu-kaliplari/
- Aruz Ölçüsü Nasıl Ölçülür?: https://www.edebiyatfatihi.com/aruz-olcusu-nasil-olculur/
- Aruz Ölçüsü Örnekleri: https://www.edebiyatogretmeni.com/aruz-olcusu-ornekleri/
- Aruz Ölçüsü Dosyası: https://www.turkedebiyati.org/aruz-olcusu-dosyasi/