Aşılama
Aşılama, bir hastalığa karşı bağışıklık kazanmak için vücuda zayıflatılmış veya öldürülmüş bir hastalık etkeninin (antijen) verilmesi işlemidir. Aşılama, hastalıklara karşı korunmanın en etkili yollarından biridir ve birçok hastalığın önlenmesinde kullanılır.
Aşılama Nasıl Çalışır?
Aşılama, vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanarak hastalıklara karşı koruma sağlar. Vücuda verilen antijen, bağışıklık sisteminin antikor üretmesine neden olur. Antikorlar, hastalığa neden olan mikroorganizmaları tanıyan ve onları yok eden proteinlerdir.
Aşılama, hastalığa neden olan mikroorganizmanın vücuda girmesini önlemez, ancak mikroorganizma vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi onu hemen tanır ve yok eder. Bu sayede hastalık gelişmez veya çok hafif seyreder.
Aşılama Türleri
Aşılar, canlı, zayıflatılmış, öldürülmüş, toksoid ve subunit aşılar olmak üzere beş ana gruba ayrılır.
- Canlı aşılar: Canlı aşılar, zayıflatılmış ancak öldürülmemiş hastalık etkenlerinden yapılır. Bu aşılar, vücutta çoğalabilir ve bağışıklık sistemini uyarabilir. Canlı aşılar, genellikle çocukluk döneminde uygulanır.
- Zayıflatılmış aşılar: Zayıflatılmış aşılar, canlı aşıların bir türüdür. Bu aşılar, hastalık etkeninin genetik yapısı değiştirilerek zayıflatılır ve vücutta çoğalamaz hale getirilir. Zayıflatılmış aşılar, genellikle çocukluk döneminde uygulanır.
- Öldürülmüş aşılar: Öldürülmüş aşılar, hastalık etkeninin öldürülmesiyle yapılır. Bu aşılar, vücutta çoğalamaz ve bağışıklık sistemini uyarabilir. Öldürülmüş aşılar, genellikle yetişkinlerde uygulanır.
- Toksoid aşılar: Toksoid aşılar, hastalık etkeninin ürettiği toksinlerin (zehirlerin) etkisizleştirilmesiyle yapılır. Bu aşılar, vücutta çoğalamaz ve bağışıklık sistemini uyarabilir. Toksoid aşılar, genellikle çocukluk döneminde uygulanır.
- Subunit aşılar: Subunit aşılar, hastalık etkeninin belirli bir parçasından yapılır. Bu aşılar, vücutta çoğalamaz ve bağışıklık sistemini uyarabilir. Subunit aşılar, genellikle yetişkinlerde uygulanır.
Aşıların Faydaları
Aşılar, birçok hastalığın önlenmesinde etkilidir. Aşılar sayesinde, birçok hastalık artık çok nadir görülmektedir veya tamamen ortadan kalkmıştır. Aşıların faydaları şunlardır:
- Hastalıklara karşı koruma sağlar.
- Hastalıkların şiddetini azaltır.
- Hastalıkların yayılmasını önler.
- Ölümü önler.
- Ekonomik kayıpları azaltır.
Aşıların Yan Etkileri
Aşılar genellikle güvenlidir, ancak bazı kişilerde yan etkilere neden olabilir. Aşıların en sık görülen yan etkileri şunlardır:
- Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık ve şişlik
- Ateş
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Bulantı ve kusma
- İshal
Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve birkaç gün içinde geçer. Ancak, bazı kişilerde daha ciddi yan etkiler görülebilir. Bu yan etkiler şunlardır:
- Alerjik reaksiyonlar
- Nöbetler
- Guillain-Barré sendromu
- Multipl skleroz
Bu yan etkiler çok nadir görülür. Aşıların faydaları, yan etkilerinden çok daha fazladır.
Aşı Takvimi
Aşı takvimi, hangi aşıların hangi yaşlarda yapılması gerektiğini belirleyen bir programdır. Aşı takvimi, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir ve düzenli olarak güncellenir. Aşı takvimine uymak, hastalıklara karşı korunmanın en iyi yoludur.
Aşı Hakkında Faydalı Siteler
- Sağlık Bakanlığı Aşı Takvimi: https://www.saglik.gov.tr/TR,16587/asi-takvimi.html
- Dünya Sağlık Örgütü Aşı Bilgileri: https://www.who.int/topics/vaccines/en/
- UNICEF Aşı Bilgileri: https://www.unicef.org/immunization/index_immunization.html
İlgili Dosyalar
- Aşı Takvimi (PDF): https://www.saglik.gov.tr/TR,16587/asi-takvimi.html
- Aşı Bilgilendirme Broşürü (PDF): https://www.who.int/topics/vaccines/en/
- Aşı Hakkında Sorular ve Cevaplar (PDF): https://www.unicef.org/immunization/index_immunization.html