Bazal Lamina
İngilizce Anlamı: Basement membrane
Türkçe Anlamı: Bazal lamina
Giriş
Bazal lamina, hücreler ve hücre dışı matris (ECM) arasında bulunan ince, tabakalı bir yapıdır. Hücresel yapının ve fonksiyonun korunmasında kritik bir rol oynar.
Yapı
Bazal lamina, üç ana katmandan oluşur:
- Lamina Lucida: Hücre zarına en yakın, ince ve elektron mikroskobu altında açık görünen bir katmandır.
- Lamina Densa: Lamina lucidanın altında bulunan, daha kalın ve elektron mikroskobu altında yoğun görünen bir katmandır.
- Lamina Reticularis: Lamina densanın altında bulunan, gevşek bir kollajen lifleri ağıdır.
Bileşim
Bazal lamina, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli proteinler, glikoproteinler ve proteoglikanlardan oluşur:
- Kolajen Tip IV: Lamina densanın ana bileşenidir.
- Laminin: Lamina lucidanın ve lamina densanın ana bileşenidir.
- Nidogen: Lamina lucida ve lamina densayı birbirine bağlar.
- Perlekan: Lamina reticularisde bulunur ve hücreler ile ECM arasında etkileşime aracılık eder.
Fonksiyonlar
Bazal lamina, çok çeşitli fonksiyonlara sahiptir, bunlar şunları içerir:
- Hücresel Yapının Korunması: Bazal lamina, hücrelere yapısal destek sağlar ve hücre şeklini korur.
- Hücresel Polaritenin Belirlenmesi: Bazal lamina, hücrelerin apikal ve bazal yüzeylerini ayırarak hücresel polariteyi belirler.
- Hücresel Migrasyonun Düzenlenmesi: Bazal lamina, hücrelerin hareketini yönlendirir ve kontrol eder.
- Hücresel İletişimin Facilitasyonu: Bazal lamina, hücreler arasında sinyal iletimini kolaylaştırır.
- Hücresel Farklılaşmanın İndüklenmesi: Bazal lamina, hücresel farklılaşmayı indükleyebilir ve hücresel fenotipi koruyabilir.
- Filtrasyon Bariyeri: Bazal lamina, böbreklerde ve diğer organlarda filtrasyon bariyeri görevi görür.
Patolojide Rolü
Bazal lamina anormallikleri, çeşitli hastalıklarla ilişkilidir, bunlar şunları içerir:
- Goodpasture Sendromu: Bazal laminaya karşı antikorların üretildiği bir otoimmün hastalıktır.
- Alport Sendromu: Bazal lamina bileşenlerinde genetik mutasyonların neden olduğu bir böbrek hastalığıdır.
- Epidermoliz Bülöz: Bazal laminanın yapısını bozan bir cilt hastalığıdır.
Sonuç
Bazal lamina, hücresel yapının ve fonksiyonun korunmasında hayati bir rol oynayan, hücreler ve ECM arasında bulunan ince bir tabakadır. Çeşitli proteinlerden ve glikoproteinlerden oluşur ve hücresel destek, polarite, migrasyon, iletişim, farklılaşma ve filtrasyon gibi çok çeşitli fonksiyonlara sahiptir. Bazal lamina anormallikleri, çeşitli hastalıklarla ilişkilidir.