bipolar kişilik bozukluğu nedir

Bipolar Kişilik Bozukluğu Nedir?

Bipolar kişilik bozukluğu (BPB), kişinin ruh halinin, enerji seviyesinin ve aktivite düzeyinin aşırı dalgalanmalarla seyrettiği bir ruhsal bozukluktur. Bu dalgalanmalar, kişinin günlük yaşamını, işini, ilişkilerini ve genel olarak işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilir.

BPB’nin iki ana tipi vardır:

• Bipolar I Bozukluğu: Bu tipte, kişi en az bir manik veya karma epizot geçirmiştir. Manik veya karma epizotlar, kişinin ruh halinin aşırı yükseldiği, enerji seviyesinin arttığı ve aktivite düzeyinin arttığı dönemlerdir. Bu dönemlerde, kişi genellikle uyku ihtiyacı duymaz, çok konuşur, riskli davranışlarda bulunur ve aşırı para harcar.
• Bipolar II Bozukluğu: Bu tipte, kişi en az bir hipomanik epizot ve en az bir majör depresif epizot geçirmiştir. Hipomanik epizotlar, manik epizotlara göre daha hafiftir ve kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkilemez. Majör depresif epizotlar ise, kişinin ruh halinin aşırı düştüğü, enerji seviyesinin azaldığı ve aktivite düzeyinin azaldığı dönemlerdir. Bu dönemlerde, kişi genellikle uyku sorunları yaşar, iştahı azalır, konsantre olmakta zorlanır ve intihar düşünceleri yaşayabilir.

BPB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. BPB’nin tedavisinde ilaçlar, psikoterapi ve elektrokonvülsif tedavi (EKT) kullanılır.

Bipolar Kişilik Bozukluğunun Belirtileri

BPB’nin belirtileri, kişinin ruh halinin, enerji seviyesinin ve aktivite düzeyinin aşırı dalgalanmalarıdır. Bu dalgalanmalar, kişinin günlük yaşamını, işini, ilişkilerini ve genel olarak işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilir.

BPB’nin en sık görülen belirtileri şunlardır:

• Ruh hali dalgalanmaları: Kişinin ruh hali, aşırı yükseldiği dönemler (manik veya karma epizotlar) ve aşırı düştüğü dönemler (majör depresif epizotlar) arasında gidip gelir.
• Enerji seviyesi dalgalanmaları: Kişinin enerji seviyesi, aşırı yüksek olduğu dönemler (manik veya karma epizotlar) ve aşırı düşük olduğu dönemler (majör depresif epizotlar) arasında gidip gelir.
• Aktivite düzeyi dalgalanmaları: Kişinin aktivite düzeyi, aşırı yüksek olduğu dönemler (manik veya karma epizotlar) ve aşırı düşük olduğu dönemler (majör depresif epizotlar) arasında gidip gelir.
• Uyku sorunları: Kişi, manik veya karma epizotlar sırasında uyku ihtiyacı duymazken, majör depresif epizotlar sırasında uyku sorunları yaşayabilir.
• İştah değişiklikleri: Kişi, manik veya karma epizotlar sırasında iştahının arttığını, majör depresif epizotlar sırasında ise iştahının azaldığını hissedebilir.
• Konsantre olma zorluğu: Kişi, manik veya karma epizotlar sırasında konsantre olmakta zorluk çekebilir.
• Riskli davranışlar: Kişi, manik veya karma epizotlar sırasında riskli davranışlarda bulunabilir, örneğin aşırı para harcama, aşırı alkol veya uyuşturucu kullanımı, tehlikeli cinsel davranışlar vb.
• İntihar düşünceleri: Kişi, majör depresif epizotlar sırasında intihar düşünceleri yaşayabilir.

Bipolar Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

BPB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik faktörler: BPB’nin ailelerde kümelenme eğilimi göstermesi, genetik faktörlerin rol oynadığını düşündürmektedir. Ancak, BPB’ye neden olan tek bir gen bulunamamıştır.
• Çevresel faktörler: Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, BPB riskini artırabilir. Örneğin, fiziksel veya cinsel istismar, ihmal veya aile içi şiddet gibi olaylar, BPB riskini artırabilir.
• Biyolojik faktörler: BPB’li kişilerde, beyin yapısı ve işlevlerinde bazı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Örneğin, BPB’li kişilerde, sağlıklı kişilere göre amigdala ve hipokampüs gibi beyin bölgelerinin daha küçük olduğu bulunmuştur. Ayrıca, BPB’li kişilerde, dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin düzenlenmesinde sorunlar olduğu düşünülmektedir.

Bipolar Kişilik Bozukluğunun Tedavisi

BPB’nin tedavisinde ilaçlar, psikoterapi ve elektrokonvülsif tedavi (EKT) kullanılır.

• İlaçlar: BPB’nin tedavisinde kullanılan ilaçlar, ruh halini dengeleyen ilaçlardır. Bu ilaçlar, kişinin ruh halini stabilize etmeye ve manik veya depresif epizotların sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Psikoterapi: Psikoterapi, BPB’li kişilere hastalıklarını anlamada, başa çıkma mekanizmaları geliştirmede ve günlük yaşamlarını yönetmede yardımcı olabilir.
• Elektrokonvülsif tedavi (EKT): EKT, ilaç tedavisine yanıt vermeyen veya şiddetli manik veya depresif epizotlar geçiren BPB’li kişilerde kullanılan bir tedavi yöntemidir. EKT, kişinin beynine kısa süreli elektrik akımı verilmesiyle yapılır. EKT, ruh halini stabilize etmeye ve manik veya depresif epizotların sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.

Bipolar Kişilik Bozukluğunun Seyri ve Prognozu

BPB’nin seyri ve prognozu, kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde, BPB kronik bir seyir izleyebilir ve kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Diğer kişilerde ise, BPB daha hafif bir seyir izleyebilir ve kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkilemeyebilir.

BPB’nin prognozunu etkileyen faktörler şunlardır:

• Hastalığın başlangıç yaşı: BPB’nin erken yaşta başlaması, daha kötü bir prognozla ilişkilidir.
• Hastalığın şiddeti: BPB’nin şiddeti, daha kötü bir prognozla ilişkilidir.
• Hastalığın süresi: BPB’nin uzun süreli olması, daha kötü bir prognozla ilişkilidir.
• Hastanın tedaviye uyumu: Hastanın tedaviye uyumu, daha iyi bir prognozla ilişkilidir.

BPB’li kişilerin, hastalıklarını yönetmek için düzenli olarak ilaçlarını almaları, psikoterapiye katılmaları ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmeleri önemlidir. Bu şekilde, BPB’nin olumsuz etkilerini azaltmak ve günlük yaşamlarını daha iyi yönetmek mümkündür.