Canlı Aşı Nedir?
Canlı aşılar, zayıflatılmış veya öldürülmüş patojenlerden (hastalığa neden olan mikroorganizmalar) yapılan aşı türleridir. Canlı aşılar, doğal enfeksiyona benzer bir bağışıklık tepkisi oluşturarak çalışırlar. Bu, vücudun patojene karşı antikorlar ve hafıza hücreleri üretmesine neden olur. Bu antikorlar ve hafıza hücreleri, gelecekte aynı patojene maruz kalındığında vücudu enfeksiyondan korur.
Canlı aşılar, genellikle öldürülmüş aşılar kadar etkilidir ve daha uzun süreli koruma sağlarlar. Ancak, canlı aşılar, öldürülmüş aşılar kadar güvenli değildir. Canlı aşılar, bazı kişilerde hafif veya orta dereceli yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde geçer.
Canlı Aşıların Türleri
Canlı aşılar, çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlamak için kullanılır. En yaygın canlı aşılar şunlardır:
- Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı
- Suçiçeği aşısı
- Rotavirüs aşısı
- Polio aşısı
- Sarı humma aşısı
- Kuduz aşısı
Canlı Aşıların Faydaları
Canlı aşılar, çeşitli faydalar sağlar. Bu faydalar şunlardır:
- Uzun süreli koruma: Canlı aşılar, genellikle öldürülmüş aşılar kadar etkilidir ve daha uzun süreli koruma sağlarlar.
- Geniş koruma: Canlı aşılar, çeşitli patojenlere karşı koruma sağlayabilir.
- Sürü bağışıklığı: Canlı aşılar, sürü bağışıklığı oluşturmaya yardımcı olabilir. Sürü bağışıklığı, bir toplumdaki insanların çoğunun aşılanmasıyla oluşan ve aşılanmamış kişileri de enfeksiyondan koruyan bir durumdur.
Canlı Aşıların Riskleri
Canlı aşılar, bazı kişilerde hafif veya orta dereceli yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde geçer. En yaygın canlı aşı yan etkileri şunlardır:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Eklem ağrıları
- Yorgunluk
- İştahsızlık
- Mide bulantısı
- Kusma
- İshal
- Döküntü
Canlı aşılar, bazı kişiler için riskli olabilir. Bu kişiler şunlardır:
- Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler
- Kanser tedavisi gören kişiler
- HIV/AIDS hastaları
- Hamile kadınlar
- Yeni doğan bebekler
Canlı Aşıların Kullanımı
Canlı aşılar, genellikle çocuklara ve gençlere uygulanır. Ancak, bazı canlı aşılar yetişkinlere de uygulanabilir. Canlı aşıların uygulanma şekli, aşıya göre değişebilir. Bazı canlı aşılar ağız yoluyla, bazıları ise enjeksiyon yoluyla uygulanır.
Canlı Aşıların Önemi
Canlı aşılar, çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlamak için önemlidir. Canlı aşılar, milyonlarca insanın hayatını kurtarmış ve birçok hastalığın önlenmesine yardımcı olmuştur. Canlı aşılar, çocukların ve gençlerin sağlıklı bir şekilde büyümeleri için gereklidir.