Çıkarım Yapmak: Anlamı, Türleri ve Örnekleri
İngilizce Anlamı:
- Inference
- Deduction
- Conclusion
Türkçe Anlamı:
- Çıkarım
- Tümevarım
- Sonuç
Tanım:
Çıkarım, mevcut kanıtlardan yeni bir bilgi veya sonuca varma sürecidir. Mevcut bilgileri analiz ederek ve mantıksal akıl yürütme kullanarak, çıkarımlar yeni bilgiler üretmemize ve daha iyi kararlar almamıza yardımcı olur.
Türleri:
- Tümevarım: Özel gözlemlerden genel bir sonuca varma sürecidir. Örneğin, “Tüm kuğular beyazdır” sonucuna varmak için “Şimdiye kadar gördüğüm tüm kuğular beyazdı” gözlemini kullanmak tümevarımdır.
- Tümegelim: Genel bir önermeden belirli bir sonuca varma sürecidir. Örneğin, “Tüm insanlar ölümlüdür” genel önermesinden “Sokrates bir insandır” özel önermesine varmak tümegelimdir.
- Analoji: İki benzer durum veya nesne arasındaki benzerlikleri kullanarak bir sonuç çıkarma sürecidir. Örneğin, “Kuşlar uçar ve yarasalar da kuş gibidir, bu nedenle yarasalar da uçar” sonucuna varmak bir analojidir.
Örnekler:
- Tümevarım:
- “Bugün hava yağmurlu.”
- “Dün hava yağmurluydu.”
- “Bu nedenle, yarın da hava yağmurlu olacaktır.”
- Tümegelim:
- “Tüm kediler miyavlar.”
- “Fluffy bir kedidir.”
- “Bu nedenle, Fluffy miyavlar.”
- Analoji:
- “Kalemler yazar.”
- “Kurşun kalemler de kalem gibidir.”
- “Bu nedenle, kurşun kalemler de yazar.”
Çıkarım Yapmanın Önemi:
Çıkarım yapmak, günlük hayatımızda ve bilimsel araştırmalarda çok önemlidir. Bize şunları sağlar:
- Yeni bilgiler edinme
- Daha iyi kararlar verme
- Dünyayı anlama
- Problem çözme
Çıkarım Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Kanıtların geçerliliğini ve güvenilirliğini değerlendirmek
- Mantıksal akıl yürütme kullanmak
- Önyargılardan kaçınmak
- Alternatif açıklamaları göz önünde bulundurmak
Sonuç:
Çıkarım yapmak, mevcut bilgileri analiz ederek ve mantıksal akıl yürütme kullanarak yeni bilgiler üretme sürecidir. Tümevarım, tümegelim ve analoji olmak üzere üç ana türü vardır. Çıkarım yapmak, günlük hayatımızda ve bilimsel araştırmalarda çok önemlidir ve bize yeni bilgiler edinme, daha iyi kararlar verme ve dünyayı anlama konusunda yardımcı olur.