Deneme
Deneme, bir yazarın belirli bir konudaki düşüncelerini, duygularını ve izlenimlerini özgür bir üslupla anlattığı edebi bir türdür. Denemelerde yazar, genellikle kişisel deneyimlerinden ve gözlemlerinden hareketle, konuyu ele alır ve kendi bakış açısını ortaya koyar. Denemelerde dil ve üslup ön plandadır ve yazar, konuyu okuyucuya etkili bir şekilde aktarmak için çeşitli anlatım teknikleri kullanır.
Deneme türünün kökenleri antik Yunanistan’a kadar uzanmaktadır. Sokrates, Platon ve Aristoteles gibi filozoflar, düşüncelerini ve fikirlerini deneme şeklinde ifade etmişlerdir. Ancak deneme türünün gerçek anlamda ortaya çıkışı 16. yüzyılda olmuştur. Fransız yazar Michel de Montaigne, “Denemeler” adlı eseriyle deneme türünün öncüsü olmuştur. Montaigne, bu eserinde, günlük yaşamdan aldığı izlenimleri, düşüncelerini ve duygularını özgür bir üslupla anlatmıştır.
Deneme türü, 17. ve 18. yüzyıllarda İngiltere’de büyük bir gelişme göstermiştir. Francis Bacon, John Locke ve Joseph Addison gibi yazarlar, deneme türünde önemli eserler vermişlerdir. Bu dönemde denemeler, genellikle ahlaki, toplumsal ve siyasi konuları ele almıştır.
-
yüzyılda deneme türü, Avrupa’da ve Amerika’da yaygınlaşmıştır. Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau ve Oscar Wilde gibi yazarlar, deneme türünde önemli eserler vermişlerdir. Bu dönemde denemeler, daha çok edebi, felsefi ve estetik konuları ele almıştır.
-
yüzyılda deneme türü, önemini korumaya devam etmiştir. Virginia Woolf, George Orwell ve Susan Sontag gibi yazarlar, deneme türünde önemli eserler vermişlerdir. Bu dönemde denemeler, daha çok siyasi, toplumsal ve kültürel konuları ele almıştır.
Deneme türü, günümüzde de popülerliğini korumaktadır. Birçok yazar, düşüncelerini ve fikirlerini deneme şeklinde ifade etmektedir. Denemeler, genellikle gazete, dergi ve internet gibi yayın organlarında yayınlanmaktadır.
Deneme türünün özellikleri şunlardır:
- Özgür bir üslupla yazılır.
- Yazarın kişisel deneyimlerinden ve gözlemlerinden hareketle yazılır.
- Yazarın kendi bakış açısı ortaya konur.
- Dil ve üslup ön plandadır.
- Konu okuyucuya etkili bir şekilde aktarmak için çeşitli anlatım teknikleri kullanılır.
Deneme türünün örnekleri şunlardır:
- Michel de Montaigne, “Denemeler”
- Francis Bacon, “Denemeler”
- John Locke, “İnsan Anlayışı Üzerine Bir Deneme”
- Joseph Addison, “Tatlıcı”
- Ralph Waldo Emerson, “Doğa”
- Henry David Thoreau, “Ormanda Yaşam”
- Oscar Wilde, “Niyetler”
- Virginia Woolf, “Bir Yazarın Günlüğü”
- George Orwell, “Hayvan Çiftliği”
- Susan Sontag, “Karşıt Yorum”
Deneme türü, yazarların düşüncelerini ve fikirlerini özgür bir üslupla ifade etmelerine olanak sağlayan önemli bir edebi türdür. Denemeler, okuyuculara farklı bakış açıları sunar ve onları düşünmeye sevk eder.