Determiniz: İngilizce ve Türkçe Anlamı
Determiniz, bir olayın veya durumun önceden belirlenmiş veya önceden belirlenmiş olduğu inancıdır. Bu inanç, genellikle her olayın veya durumun, onu etkileyen önceki olayların veya durumların sonucu olduğu fikrine dayanır. Determinizm, genellikle özgür irade ve ahlaki sorumluluk kavramlarıyla karşılaştırılır.
Determinizmin İngilizce Anlamı
Determinism, the belief that events or states of affairs are predetermined or inevitable. This belief is often based on the idea that every event or state of affairs is the result of preceding events or states of affairs that have influenced it. Determinism is often contrasted with the concepts of free will and moral responsibility.
Determinizmin Türkçe Anlamı
Determinizm, olayların veya durumların önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu inancıdır. Bu inanç, genellikle her olayın veya durumun, onu etkileyen önceki olayların veya durumların sonucu olduğu fikrine dayanır. Determinizm, genellikle özgür irade ve ahlaki sorumluluk kavramlarıyla karşılaştırılır.
Determinizmin Türleri
Determinizmin birçok farklı türü vardır. En yaygın determinizm türlerinden bazıları şunlardır:
- Metafizik determinizm: Bu tür determinizm, her olayın veya durumun önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu inancıdır. Bu inanç, genellikle her olayın veya durumun, onu etkileyen önceki olayların veya durumların sonucu olduğu fikrine dayanır.
- Bilimsel determinizm: Bu tür determinizm, fiziksel dünyadaki olayların önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu inancıdır. Bu inanç, genellikle fizik yasalarının evrendeki her şeyi belirlediği fikrine dayanır.
- Psikolojik determinizm: Bu tür determinizm, insanların düşüncelerinin, duygularının ve davranışlarının önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu inancıdır. Bu inanç, genellikle insanların geçmiş deneyimlerinin ve çevrelerinin onları belirlediği fikrine dayanır.
Determinizmin Eleştirileri
Determinizm, birçok farklı eleştiriye maruz kalmıştır. En yaygın determinizm eleştirilerinden bazıları şunlardır:
- Özgür irade: Determinizm, özgür irade kavramıyla çelişir. Özgür irade, insanların kendi seçimlerini yapma yeteneğidir. Determinizm, insanların seçimlerinin önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu için özgür iradeye sahip olmadıklarını savunur.
- Ahlaki sorumluluk: Determinizm, ahlaki sorumluluk kavramıyla çelişir. Ahlaki sorumluluk, insanların eylemlerinden sorumlu tutulmasıdır. Determinizm, insanların eylemlerinin önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu için ahlaki sorumluluğa sahip olmadıklarını savunur.
- Bilimsel kanıt: Determinizm, bilimsel kanıtlarla desteklenmez. Bilimsel çalışmalar, insanların düşüncelerinin, duygularının ve davranışlarının geçmiş deneyimleri ve çevreleri tarafından belirlendiğini göstermiştir, ancak bu çalışmalar insanların özgür iradeye sahip olmadığını göstermemiştir.
Determinizmin Sonuçları
Determinizm, birçok farklı sonuca yol açabilir. En yaygın determinizm sonuçlarından bazıları şunlardır:
- Pesimizm: Determinizm, insanların hayatlarını kontrol edemedikleri için pesimist bir bakış açısına sahip olmalarına yol açabilir.
- Umutsuzluk: Determinizm, insanların gelecek için umutsuz hissetmelerine yol açabilir.
- İlgisizlik: Determinizm, insanların hayatlarına ilgi duymamalarına yol açabilir.
- Sorumsuzluk: Determinizm, insanların eylemlerinden sorumlu hissetmemelerine yol açabilir.
Determinizm ve Özgür İrade
Determinizm ve özgür irade, uzun yıllardır tartışılan iki kavramdır. Determinizm, her olayın veya durumun önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu inancıdır. Özgür irade ise, insanların kendi seçimlerini yapma yeteneğidir.
Determinizm ve özgür irade arasındaki ilişki, birçok farklı şekilde yorumlanmıştır. Bazı filozoflar, determinizmin özgür iradeyi ortadan kaldırdığını savunurken, diğerleri ise determinizmin özgür iradeyle uyumlu olduğunu savunmuştur.
Determinizmin özgür iradeyi ortadan kaldırdığını savunan filozoflar, insanların seçimlerinin önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu için özgür iradeye sahip olmadıklarını savunurlar. Örneğin, bir determinist, bir kişinin suç işlemesinin önceden belirlenmiş olduğunu ve bu nedenle kişinin suç işlemekten kaçınma özgürlüğüne sahip olmadığını savunabilir.
Determinizmin özgür iradeyle uyumlu olduğunu savunan filozoflar ise, insanların seçimlerinin önceden belirlenmiş veya kaçınılmaz olduğu, ancak yine de özgür iradeye sahip olduklarını savunurlar. Örneğin, bir determinist, bir kişinin suç işlemesinin önceden belirlenmiş olduğunu, ancak yine de suç işlememeyi seçme özgürlüğüne sahip olduğunu savunabilir.
Determinizm ve özgür irade arasındaki ilişki, hala tartışılmaya devam eden bir konudur. Bu konuda bir fikir birliği yoktur ve her iki görüşü de destekleyen güçlü argümanlar vardır.