edilgen çatı nedir

Edilgen Çatı Nedir?

Edilgen çatı, cümlede özne olan kişi veya nesnenin eylemi yapan kişi veya nesne olmadığı, yani eylemin özne tarafından değil, özneye yapıldığı cümle türüdür. Edilgen çatı, genellikle “edilmek” yardımcı fiili kullanılarak oluşturulur. Örneğin:

  • Kitap öğrenci tarafından okundu.
  • Ev işçi tarafından temizlendi.
  • Araba tamirci tarafından tamir edildi.

Yukarıdaki örneklerde, “öğrenci”, “işçi” ve “tamirci” özne konumunda yer almaktadır. Ancak, bu kişiler eylemi yapan kişi veya nesneler değildir. Eylemi yapan kişi veya nesneler, “kitap”, “ev” ve “araba”dır. Bu nedenle, bu cümleler edilgen çatıda yazılmıştır.

Edilgen Çatının Kullanım Alanları

Edilgen çatı, çeşitli amaçlarla kullanılabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Özne bilinmediğinde veya belirsiz olduğunda: Örneğin, “Kapı çalındı.” cümlesinde, kapıyı kimin çaldığı bilinmemektedir. Bu nedenle, cümle edilgen çatıda yazılmıştır.
  • Özne önemli olmadığında veya vurgulanmak istenmediğinde: Örneğin, “Ödev tamamlandı.” cümlesinde, ödev tamamlayan kişi önemli değildir. Bu nedenle, cümle edilgen çatıda yazılmıştır.
  • Eylemin sonucu vurgulanmak istendiğinde: Örneğin, “Araba tamir edildi.” cümlesinde, arabanın tamir edilmiş olması vurgulanmaktadır. Bu nedenle, cümle edilgen çatıda yazılmıştır.

Edilgen Çatının Oluşturulması

Edilgen çatı, genellikle “edilmek” yardımcı fiili kullanılarak oluşturulur. Ancak, bazı durumlarda “olmak” yardımcı fiili de kullanılabilir. Örneğin:

  • Kitap öğrenci tarafından okundu.
  • Ev işçi tarafından temizlendi.
  • Araba tamirci tarafından tamir edildi.
  • Kapı çalındı.
  • Ödev tamamlandı.
  • Araba tamir edildi.

Yukarıdaki örneklerde, “edilmek” yardımcı fiili kullanılarak oluşturulan edilgen çatı cümleleri verilmiştir. “Kapı çalındı.” ve “Ödev tamamlandı.” cümlelerinde ise, “olmak” yardımcı fiili kullanılarak oluşturulan edilgen çatı cümleleri verilmiştir.

Edilgen Çatının Avantajları ve Dezavantajları

Edilgen çatı, çeşitli avantajlara ve dezavantajlara sahiptir. Bunlardan bazıları şunlardır:

Avantajları:

  • Özne bilinmediğinde veya belirsiz olduğunda, edilgen çatı kullanılabilir.
  • Özne önemli olmadığında veya vurgulanmak istenmediğinde, edilgen çatı kullanılabilir.
  • Eylemin sonucu vurgulanmak istendiğinde, edilgen çatı kullanılabilir.

Dezavantajları:

  • Edilgen çatı, aktif çatıdan daha uzun ve karmaşık olabilir.
  • Edilgen çatı, aktif çatı kadar etkili olmayabilir.
  • Edilgen çatı, aktif çatı kadar doğal olmayabilir.

Sonuç

Edilgen çatı, çeşitli amaçlarla kullanılabilen bir cümle türüdür. Edilgen çatı, genellikle “edilmek” yardımcı fiili kullanılarak oluşturulur. Ancak, bazı durumlarda “olmak” yardımcı fiili de kullanılabilir. Edilgen çatı, çeşitli avantajlara ve dezavantajlara sahiptir. Bu nedenle, edilgen çatı kullanırken, bu avantajları ve dezavantajları göz önünde bulundurmak gerekir.


Yayımlandı

kategorisi