Empirizm
Empirizm, bilgi ve bilginin kaynağı hakkındaki bir felsefi görüştür. Empiristler, bilginin yalnızca deneyimden kaynaklandığını ve aklın deneyimden bağımsız olarak bilgi üretemeyeceğini savunurlar. Bu görüş, rasyonalizm ile zıtlık oluşturur. Rasyonalistler, bilginin akıldan kaynaklandığını ve deneyimin bilginin kaynağı olamayacağını savunurlar.
Empirizmin kökenleri antik Yunan felsefesine kadar uzanır. İlk empirist filozoflardan biri olan Protagoras, “İnsan her şeyin ölçüsüdür” demiştir. Bu söz, bilginin yalnızca deneyimden kaynaklandığını ve her bireyin kendi deneyimlerine göre bilgiye sahip olduğunu ifade eder.
Empirizm, modern felsefede de önemli bir yere sahiptir. 17. yüzyılda İngiliz filozof John Locke, “An Essay Concerning Human Understanding” adlı eserinde empirizm felsefesini sistematik bir şekilde ele almıştır. Locke, bilginin yalnızca deneyimden kaynaklandığını ve aklın deneyimden bağımsız olarak bilgi üretemeyeceğini savunmuştur.
Locke’un ardından, David Hume ve George Berkeley gibi diğer empirist filozoflar da empirizm felsefesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Hume, bilginin yalnızca duyusal deneyimlerden kaynaklandığını ve aklın deneyimden bağımsız olarak bilgi üretemeyeceğini savunmuştur. Berkeley ise, maddi dünyanın var olmadığını ve yalnızca zihnin var olduğunu savunmuştur.
Empirizm, modern bilimin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bilimsel yöntem, deneyime dayalı olarak bilgi üretmeyi amaçlar. Empirist filozofların çalışmaları, bilimsel yöntemin geliştirilmesine ve bilimin ilerlemesine katkıda bulunmuştur.
Empirizm ile ilgili faydalı siteler ve dosyalar:
- Stanford Encyclopedia of Philosophy: Empiricism
- Internet Encyclopedia of Philosophy: Empiricism
- The Empiricists
- Empiricism: A Very Short Introduction
- Empiricism and the Philosophy of Science