Endometrioz: Tanımı, Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
İngilizce: Endometriosis
Türkçe: Endometrioz
Giriş
Endometrioz, rahim içini döşeyen doku olan endometriumun rahim dışında büyümesiyle karakterize bir durumdur. Bu doku genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, bağırsaklar ve mesane gibi pelvik organlarda bulunur. Endometrioz, ağrı, kısırlık ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.
Belirtiler
Endometriozun belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddetine bağlıdır. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Ağrılı adet dönemleri (dismenore)
- Adet dönemleri arasında lekelenme veya kanama
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
- Pelvik ağrı
- Kısırlık
- Bağırsak hareketleri sırasında ağrı
- İdrar yaparken ağrı
Nedenleri
Endometriozun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak birkaç teori vardır:
- Retrograd Menstrüasyon: Adet kanının fallop tüplerinden geriye doğru pelvik boşluğa akması ve endometriumun rahim dışında büyümesine neden olması.
- Metaplazi: Pelvik boşluktaki hücrelerin endometrium benzeri hücrelere dönüşmesi.
- Lenfatik veya Vasküler Yayılım: Endometriumun lenf veya kan damarları yoluyla rahim dışına yayılması.
Risk Faktörleri
Aşağıdaki faktörler endometrioz riskinin artmasına neden olabilir:
- Erken adet görme yaşı
- Geç menopoz yaşı
- Kısa adet döngüleri
- Ağır adet kanaması
- Kısırlık
- Endometriozlu birinci derece akraba
Teşhis
Endometrioz teşhisi genellikle tıbbi öykü, fizik muayene ve görüntüleme testlerini içerir. Görüntüleme testleri şunları içerebilir:
- Pelvik ultrason
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
- Laparoskopi (pelvik boşluğa küçük bir kesi yoluyla kamera yerleştirilmesi)
Tedavi
Endometrioz tedavisi, belirtilerin şiddetine ve hastanın çocuk sahibi olma arzusuna bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerir:
- İlaçlar: Ağrıyı ve iltihabı azaltmak için ağrı kesiciler, hormonal ilaçlar ve anti-inflamatuar ilaçlar.
- Cerrahi: Endometrioz lezyonlarını çıkarmak için laparoskopi veya laparotomi (açık cerrahi).
- Yardımcı Üreme Teknolojileri (ART): Kısırlık tedavisi için in vitro fertilizasyon (IVF) gibi teknikler.
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen endometrioz, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli komplikasyonlara yol açabilir:
- Kısırlık
- Kronik pelvik ağrı
- Bağırsak tıkanıklığı
- Mesane sorunları
- Endometriyal kanser
Önleme
Endometriozun önlenmesi için bilinen bir yol yoktur, ancak bazı yaşam tarzı değişiklikleri riski azaltmaya yardımcı olabilir:
- Düzenli egzersiz
- Sağlıklı bir diyet
- Sigarayı bırakmak
- Aşırı alkol tüketiminden kaçınmak
Sonuç
Endometrioz, ağrı, kısırlık ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilen yaygın bir durumdur. Belirtiler kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddetine bağlıdır. Endometriozun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak retrograd menstrüasyon, metaplazi ve lenfatik veya vasküler yayılım gibi birkaç teori vardır. Tedavi seçenekleri, belirtilerin şiddetine ve hastanın çocuk sahibi olma arzusuna bağlıdır. Tedavi edilmeyen endometrioz, kısırlık, kronik pelvik ağrı ve diğer komplikasyonlara yol açabilir.