Experiment (Deney)
İngilizce Anlamı:
An experiment is a scientific procedure undertaken to make a discovery, test a hypothesis, or demonstrate a known fact. Experiments are typically designed to isolate the cause of a particular phenomenon by carefully controlling all variables except the one being tested. The results of an experiment can be used to support or refute a hypothesis, or to provide new insights into a particular phenomenon.
Türkçe Anlamı:
Deney, bir keşif yapmak, bir hipotezi test etmek veya bilinen bir gerçeği göstermek için gerçekleştirilen bilimsel bir prosedürdür. Deneyler, test edilen değişken dışındaki tüm değişkenleri dikkatlice kontrol ederek belirli bir olgunun nedenini izole etmek için tasarlanır. Bir deneyin sonuçları bir hipotezi desteklemek veya çürütmek veya belirli bir olgu hakkında yeni bilgiler sağlamak için kullanılabilir.
Experiment (Deney) Türleri:
- Kontrollü Deneyler: Kontrollü deneyler, test edilen değişken dışındaki tüm değişkenlerin sabit tutulduğu deneylerdir. Bu, test edilen değişkenin olgu üzerindeki etkisini izole etmeyi sağlar.
- Doğal Deneyler: Doğal deneyler, araştırmacının değişkenleri kontrol edemediği deneylerdir. Bu tür deneyler, gerçek dünyada meydana gelen olayları gözlemleyerek yapılır.
- Laboratuvar Deneyleri: Laboratuvar deneyleri, kontrollü bir ortamda gerçekleştirilen deneylerdir. Bu, araştırmacının değişkenleri daha iyi kontrol etmesini sağlar.
- Alan Deneyleri: Alan deneyleri, doğal ortamda gerçekleştirilen deneylerdir. Bu tür deneyler, gerçek dünyada meydana gelen olayları gözlemleyerek yapılır.
Experiment (Deney) Adımları:
- Araştırma Sorunu Belirleme: Deney, araştırılması gereken bir soruyla başlar. Bu soru, gözlem veya önceki araştırmalardan kaynaklanabilir.
- Hipotez Oluşturma: Hipotez, araştırma sorusuna olası bir cevaptır. Hipotez, test edilebilir ve ölçülebilir olmalıdır.
- Değişkenleri Belirleme: Değişkenler, deneyde ölçülen veya kontrol edilen özelliklerdir. Bağımlı değişken, test edilen değişkendir. Bağımsız değişken, bağımlı değişkeni etkileyen değişkendir. Kontrol değişkenleri, bağımlı ve bağımsız değişkenler dışındaki tüm değişkenlerdir.
- Deneysel Tasarım: Deneysel tasarım, deneyin nasıl gerçekleştirileceğini belirler. Deneysel tasarım, değişkenlerin nasıl kontrol edileceğini ve ölçüleceğini belirler.
- Veri Toplama: Veri toplama, deney sırasında yapılan ölçümlerdir. Veriler, sayısal veya nitel olabilir.
- Veri Analizi: Veri analizi, verilerin yorumlanmasıdır. Veri analizi, hipotezleri test etmek ve sonuçlar çıkarmak için kullanılır.
- Sonuç ve Tartışma: Sonuç ve tartışma, deneyin sonuçlarını ve bunların anlamını açıklar. Sonuç ve tartışma, hipotezi destekleyip desteklemediğini ve araştırma sorusuna cevap verip vermediğini belirler.
Experiment (Deney) Önemi:
Deneyler, bilimsel bilginin temelini oluşturur. Deneyler, hipotezleri test etmek, yeni keşifler yapmak ve gerçek dünyadaki olayları anlamak için kullanılır. Deneyler, ayrıca, yeni teknolojilerin geliştirilmesine ve hastalıkların tedavisine yardımcı olur.
Experiment (Deney) Etik İlkeleri:
Deneyler, etik ilkeler çerçevesinde gerçekleştirilmelidir. Bu ilkeler, deney katılımcılarının haklarını korur ve deneylerin güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. Deney etik ilkeleri, şunları içerir:
- Deney katılımcılarının rızası alınmalıdır.
- Deney katılımcıları, deneyin riskleri ve faydaları hakkında bilgilendirilmelidir.
- Deney katılımcıları, deney sırasında herhangi bir zamanda deneyden çekilme hakkına sahiptir.
- Deneyler, güvenli bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
- Deney sonuçları, dürüst ve tarafsız bir şekilde rapor edilmelidir.