fta nedir

FTA (Serbest Ticaret Anlaşması)

Serbest Ticaret Anlaşması (FTA), iki veya daha fazla ülke arasında malların, hizmetlerin ve yatırımların serbestçe ticaretini sağlamak amacıyla yapılan bir anlaşmadır. FTA’lar, ülkeler arasındaki ticaret engellerini azaltarak veya ortadan kaldırarak, ticaretin daha kolay ve daha ucuz hale gelmesini sağlar. Bu da, ülkelerin ekonomik büyümesini ve refahını artırabilir.

FTA’lar, genellikle aşağıdaki unsurları içerir:

• Gümrük vergilerinin azaltılması veya ortadan kaldırılması
• Tarife dışı engellerin kaldırılması
• Hizmet ticaretinin serbestleştirilmesi
• Yatırımların korunması
• Fikri mülkiyet haklarının korunması
• Rekabet politikalarının uyumlulaştırılması
• Çevre ve işçi haklarının korunması

FTA’lar, ülkeler arasındaki ticaret hacmini artırabilir, ekonomik büyümeyi hızlandırabilir, istihdam yaratabilir ve tüketicilerin daha düşük fiyatlarla daha fazla mal ve hizmete erişmesini sağlayabilir. Ayrıca, FTA’lar ülkeler arasındaki işbirliğini ve entegrasyonu artırabilir ve siyasi istikrarı sağlayabilir.

Ancak, FTA’lar bazı olumsuz sonuçlara da yol açabilir. Örneğin, FTA’lar bazı sektörlerde iş kayıplarına neden olabilir. Ayrıca, FTA’lar çevre ve işçi haklarının korunmasını zayıflatabilir.

Genel olarak, FTA’ların olumlu etkileri olumsuz etkilerinden daha fazladır. Ancak, FTA’ların tasarlanması ve uygulanması sırasında olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için önlemler alınması önemlidir.

FTA’ların Tarihçesi

FTA’ların tarihi, 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. İlk FTA, 1860 yılında Fransa ve İngiltere arasında imzalanmıştır. 20. yüzyılda, FTA’lar daha yaygın hale gelmiştir. 1947 yılında imzalanan Genel Anlaşma Üzerine Tarifeler ve Ticaret (GATT), çok taraflı bir FTA’dır ve dünya ticaretinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

1990’lı yıllarda, bölgesel FTA’lar daha yaygın hale gelmiştir. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA), Avrupa Birliği (AB) ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) gibi bölgesel FTA’lar, dünya ticaretinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.

1. yüzyılda, FTA’lar daha da yaygın hale gelmiştir. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) verilerine göre, 2020 yılında dünya çapında 300’den fazla FTA yürürlüktedir.

FTA’ların Türleri

FTA’lar, kapsamlarına göre ikiye ayrılır:

• Kapsamlı FTA’lar: Bu tür FTA’lar, malların, hizmetlerin ve yatırımların ticaretini kapsar.
• Kısmi FTA’lar: Bu tür FTA’lar, yalnızca belirli malların veya hizmetlerin ticaretini kapsar.

FTA’lar, ayrıca, taraf sayısına göre de ikiye ayrılır:

• İkili FTA’lar: Bu tür FTA’lar, iki ülke arasında imzalanır.
• Çok taraflı FTA’lar: Bu tür FTA’lar, üç veya daha fazla ülke arasında imzalanır.

FTA’ların Avantajları

FTA’ların birçok avantajı vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Ticaret hacminin artması: FTA’lar, ülkeler arasındaki ticaret engellerini azaltarak veya ortadan kaldırarak, ticaretin daha kolay ve daha ucuz hale gelmesini sağlar. Bu da, ülkeler arasındaki ticaret hacminin artmasını sağlar.
• Ekonomik büyümenin hızlanması: Ticaret hacminin artması, ekonomik büyümenin hızlanmasını sağlar. FTA’lar, ülkelerin ekonomik büyümesini hızlandırarak, refah seviyesinin artmasını sağlar.
• İstihdam yaratılması: FTA’lar, yeni iş fırsatları yaratır ve istihdamı artırır.
• Tüketicilerin daha düşük fiyatlarla daha fazla mal ve hizmete erişmesini sağlaması: FTA’lar, gümrük vergilerinin azaltılması veya ortadan kaldırılması sayesinde, tüketicilerin daha düşük fiyatlarla daha fazla mal ve hizmete erişmesini sağlar.
• Ülkeler arasındaki işbirliğini ve entegrasyonu artırması: FTA’lar, ülkeler arasındaki işbirliğini ve entegrasyonu artırır. Bu da, siyasi istikrarı sağlar ve çatışmaları önler.

FTA’ların Dezavantajları

FTA’ların bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Bazı sektörlerde iş kayıpları: FTA’lar, bazı sektörlerde iş kayıplarına neden olabilir. Bu, özellikle, FTA’nın imzalandığı ülkelerde daha düşük maliyetlerle üretim yapan ülkelerin mallarının ithal edilmesi nedeniyle oluşur.
• Çevre ve işçi haklarının korunmasının zayıflaması: FTA’lar, çevre ve işçi haklarının korunmasını zayıflatabilir. Bu, özellikle, FTA’nın imzalandığı ülkelerde çevre ve işçi haklarının korunmasının daha zayıf olduğu durumlarda oluşur.
• Küçük ve orta ölçekli işletmelerin zarar görmesi: FTA’lar, büyük şirketlerin daha avantajlı hale gelmesine ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin zarar görmesine neden olabilir. Bu, özellikle, FTA’nın imzalandığı ülkelerde büyük şirketlerin daha güçlü olduğu durumlarda oluşur.

FTA’ların Tasarlanması ve Uygulanması

FTA’ların tasarlanması ve uygulanması sırasında, olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için önlemler alınması önemlidir. Bu önlemler şunları içerebilir:

• FTA’nın kapsamının dikkatli bir şekilde belirlenmesi
• FTA’nın imzalanmadan önce, etki analizinin yapılması
• FTA’nın uygulanması sırasında, olumsuz etkilerin izlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması

FTA’lar, ülkeler arasındaki ticaret hacmini artırabilir, ekonomik büyümeyi hızlandırabilir, istihdam yaratabilir ve tüketicilerin daha düşük fiyatlarla daha fazla mal ve hizmete erişmesini sağlayabilir. Ayrıca, FTA’lar ülkeler arasındaki işbirliğini ve entegrasyonu artırabilir ve siyasi istikrarı sağlayabilir. Ancak, FTA’ların tasarlanması ve uygulanması sırasında olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için önlemler alınması önemlidir.