Gelgit Anlamı
Gelgit, okyanusların ve denizlerin su seviyesinin düzenli olarak yükselmesi ve alçalmasıdır. Bu yükselme ve alçalma, Ay’ın ve Güneş’in Dünya üzerindeki kütle çekim kuvvetlerinin etkisiyle oluşur.
Gelgit Nasıl Oluşur?
Ay, Dünya’nın etrafında dönerken, Dünya’nın üzerindeki su kütlesini kendisine doğru çeker. Bu çekim kuvveti, suyun Ay’a doğru hareket etmesine neden olur. Ancak, Dünya’nın kendi dönüşü de suyun hareketini etkiler. Dünya’nın dönüşü, suyun Ay’a doğru hareketini yavaşlatır ve hatta bazı yerlerde tersine çevirir. Bu nedenle, suyun yükselmesi ve alçalması düzenli bir şekilde gerçekleşir.
Güneş de Dünya’nın üzerindeki su kütlesini kendisine doğru çeker. Ancak, Güneş’in kütle çekim kuvveti Ay’ın kütle çekim kuvvetinden daha zayıftır. Bu nedenle, Güneş’in gelgit üzerindeki etkisi Ay’ın etkisinden daha azdır.
Gelgit Çeşitleri
Gelgitler, yükselme ve alçalma miktarına göre farklılık gösterir. Gelgitler, yükselme ve alçalma miktarına göre dört ana gruba ayrılır:
- Yüksek Gelgit: Yükselme ve alçalma miktarı 2 metreden fazla olan gelgitlerdir.
- Orta Gelgit: Yükselme ve alçalma miktarı 1 ila 2 metre arasında olan gelgitlerdir.
- Düşük Gelgit: Yükselme ve alçalma miktarı 1 metreden az olan gelgitlerdir.
- Çok Düşük Gelgit: Yükselme ve alçalma miktarı neredeyse hiç olmayan gelgitlerdir.
Gelgitlerin Etkileri
Gelgitler, kıyı bölgelerinde birçok etkiye sahiptir. Bu etkiler şunlardır:
- Taşkınlar: Gelgitler, kıyı bölgelerinde taşkınlara neden olabilir. Özellikle, yüksek gelgitler sırasında kıyı bölgeleri su altında kalabilir.
- Erozyon: Gelgitler, kıyı bölgelerinde erozyona neden olabilir. Suyun sürekli olarak kıyıya vurması, kıyıdaki toprakların aşınmasına neden olur.
- Çökelme: Gelgitler, kıyı bölgelerinde çökelmeye neden olabilir. Suyun sürekli olarak kıyıya vurması, kıyıda kum ve çakıl birikmesine neden olur.
- Su Ürünleri: Gelgitler, su ürünleri üzerinde de etkilidir. Gelgitler, balıkların ve diğer su canlılarının hareketini etkiler. Ayrıca, gelgitler sırasında kıyıya yakın bölgelerde balıkların ve diğer su canlılarının avlanması daha kolaydır.
- Turizm: Gelgitler, turizm üzerinde de etkilidir. Gelgitler, kıyı bölgelerinde birçok turistik aktiviteyi etkiler. Örneğin, gelgitler sırasında kıyıya yakın bölgelerde yüzmek ve balık tutmak daha kolaydır.
Gelgitlerin Önemi
Gelgitler, kıyı bölgelerinde yaşayan insanlar için büyük öneme sahiptir. Gelgitler, kıyı bölgelerinde yaşayan insanların geçim kaynaklarını etkiler. Ayrıca, gelgitler kıyı bölgelerinde yaşayan insanların yaşam tarzlarını da etkiler.