Hayyam
Hayyam, 11. yüzyılda yaşamış bir İranlı şair, matematikçi, astronom ve filozoftu. Tam adı Ömer Hayyam Nişaburi’dir. 18 Mayıs 1048’de Nişabur’da doğdu ve 4 Aralık 1131’de aynı şehirde öldü.
Hayyam, çok yönlü bir kişilikti. Matematik, astronomi, felsefe ve şiir alanlarında önemli çalışmalar yaptı. Matematikte, kübik denklemlerin çözümü ve cebirsel geometri alanında önemli katkılarda bulundu. Astronomide, güneş yılının uzunluğunu hesapladı ve bir takvim hazırladı. Felsefede, varoluşun anlamı ve insanın evrendeki yeri gibi konular üzerinde düşündü. Şiirde ise, rubailer yazdı ve bu rubailerle dünya çapında ün kazandı.
Hayyam’ın rubaileri, genellikle kısa ve özlüdür. Ancak, bu kısa dizelerde derin anlamlar gizlidir. Hayyam, rubailerinde hayatın anlamı, ölüm, aşk, şarap ve zevk gibi konuları işler. Rubailerinde, genellikle karamsar bir bakış açısı vardır. Ancak, bu karamsarlık, umutsuzluk değildir. Hayyam, hayatın zorluklarına rağmen, hayatın tadını çıkarmayı ve güzelliklerini görmeyi öğütler.
Hayyam’ın rubaileri, birçok dile çevrilmiştir ve dünya çapında milyonlarca insan tarafından okunmaktadır. Rubailerinin en ünlüleri arasında şunlar yer almaktadır:
- “Dünya bir handır, biz de yolcuyuz.
Herkes bir gün bu handan göçer gider.” - “Bir kadeh şarap iç, neşelen gönül,
Yarın ne olacağını kim bilir?” - “Ölümden korkma, ölüm bir son değil,
Yeni bir başlangıçtır.” - “Aşk bir denizdir, derin ve uçsuz bucaksız,
Kimse onun dibini göremez.” - “Hayat kısa, fırsatlar az,
Anı yaşa, yarını düşünme.”
Hayyam, rubailerinde evrenin gizemine ve insanın varoluş amacına dair sorular sorar. O, insanın evrendeki yerini ve hayatın anlamını anlamaya çalışır. Hayyam’ın rubaileri, insanın iç dünyasını ve evrenin gizemini anlamak isteyen herkes için değerli bir kaynaktır.
Hayyam, sadece bir şair değil, aynı zamanda bir bilim adamı ve filozoftur. O, matematik, astronomi ve felsefe alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır. Hayyam’ın çalışmaları, daha sonraki bilim adamları ve filozoflar tarafından büyük beğeniyle karşılanmıştır.
Hayyam, 11. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. O, şiirleri, bilimsel çalışmaları ve felsefi düşünceleriyle dünya kültürüne önemli katkılarda bulunmuştur. Hayyam’ın çalışmaları, bugün hala okunmakta ve tartışılmaktadır.