Hukuk Bilim midir?
Giriş
Hukukun bilim olup olmadığı sorusu, yüzyıllardır hukukçular ve filozoflar tarafından tartışılan karmaşık bir konudur. Bu tartışma, hukukun doğası, yöntemi ve toplumdaki rolü hakkındaki temel soruları gündeme getirmektedir. Bu makale, hukukun bilim olup olmadığı sorusunu inceleyecek ve bu konudaki farklı bakış açılarını sunacaktır.
Hukukun Bilimin Tanımıyla Uyuşması
Bilim, genellikle gözlemlenebilir olguların sistematik bir şekilde incelenmesi ve bu olgular arasındaki nedensel ilişkilerin belirlenmesi olarak tanımlanır. Hukuk, bu tanıma bazı yönlerden uymaktadır.
- Gözlemlenebilir Olgular: Hukuk, mahkeme kararları, kanunlar ve hukuki uygulamalar gibi gözlemlenebilir olgularla ilgilenir.
- Sistematik İnceleme: Hukukçular, bu olguları sistematik bir şekilde inceler ve aralarındaki ilişkileri belirlemeye çalışırlar.
- Nedensel İlişkiler: Hukuk, belirli eylemlerin belirli sonuçlara yol açtığı nedensel ilişkileri belirlemeye çalışır. Örneğin, bir sözleşmenin ihlali, tazminat yükümlülüğüne yol açabilir.
Hukukun Bilimin Tanımıyla Uyuşmaması
Bununla birlikte, hukuk bilimin tanımıyla bazı yönlerden uyuşmamaktadır.
- Değişkenlik: Bilimsel yasalar genellikle evrenseldir ve zamanla değişmez. Ancak hukuk, zaman ve yere göre değişebilir. Örneğin, bir ülkede yasal olan bir eylem, başka bir ülkede yasa dışı olabilir.
- Öngörülebilirlik: Bilimsel yasalar, gelecekteki olayları öngörmemize izin verir. Ancak hukuk, gelecekteki mahkeme kararlarını her zaman kesin olarak öngöremez.
- Nesnellik: Bilimsel bulgular nesnel olmalıdır, yani kişisel önyargılardan etkilenmemelidir. Ancak hukuk, bazen kişisel yorumlara ve değer yargılarına dayanabilir.
Farklı Bakış Açıları
Hukukun bilim olup olmadığı sorusu, farklı bakış açılarına yol açmıştır.
- Pozitivist Bakış Açısı: Pozitivistler, hukukun bilim olduğunu savunurlar. Hukukun gözlemlenebilir olgularla ilgilendiğini ve sistematik bir şekilde incelenebileceğini iddia ederler.
- Doğal Hukuk Bakış Açısı: Doğal hukukçular, hukukun bilim olmadığını savunurlar. Hukukun evrensel ahlaki ilkelere dayandığını ve bu ilkelerin bilimsel olarak kanıtlanamayacağını iddia ederler.
- Eleştirel Hukuk Çalışmaları Bakış Açısı: Eleştirel hukuk çalışmaları akademisyenleri, hukukun bilim olmadığını savunurlar. Hukukun sosyal ve politik güçler tarafından şekillendirildiğini ve nesnel bir şekilde incelenemeyeceğini iddia ederler.
Sonuç
Hukukun bilim olup olmadığı sorusu, kolay bir cevabı olmayan karmaşık bir sorudur. Hukuk, bilimin bazı tanımlarına uyarken, diğerlerine uymaz. Farklı bakış açıları, hukukun doğası ve toplumdaki rolü hakkındaki temel soruları gündeme getirmektedir. Sonuç olarak, hukukun bilim olup olmadığı sorusu, hukuk felsefesi alanında devam eden bir tartışma konusudur.