İştah Nedir?
İştah, bir kişinin yemek yeme arzusudur. Bu, vücudun enerji ve besin ihtiyacına göre düzenlenir. İştah, açlık ve tokluk hisleri tarafından kontrol edilir. Açlık hissi, vücudun enerji ve besin ihtiyacının arttığını gösterirken, tokluk hissi, vücudun enerji ve besin ihtiyacının karşılandığını gösterir.
İştahı Etkileyen Faktörler
İştahı etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Açlık ve tokluk hormonları: Açlık ve tokluk hormonları, iştahı düzenleyen iki önemli hormondur. Açlık hormonu olan ghrelin, açlık hissini arttırırken, tokluk hormonu olan leptin, tokluk hissini arttırır.
- Kan şekeri seviyesi: Kan şekeri seviyesi düştüğünde, vücut enerji ihtiyacını karşılamak için yemek yeme arzusunu arttırır.
- Stres: Stres, iştahı olumsuz yönde etkileyebilir. Stresli olduğumuzda, vücudumuz kortizol hormonu salgılar. Kortizol hormonu, iştahı azaltır ve kilo kaybına yol açabilir.
- Uyku: Uyku eksikliği, iştahı olumsuz yönde etkileyebilir. Uyku eksikliği olduğunda, vücudumuz ghrelin hormonu daha fazla salgılar ve leptin hormonu daha az salgılar. Bu da açlık hissini arttırır ve kilo alımına yol açabilir.
- Egzersiz: Egzersiz, iştahı olumlu yönde etkileyebilir. Egzersiz yaptığımızda, vücudumuz enerji ihtiyacını karşılamak için yemek yeme arzusunu arttırır.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar, iştahı olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin, antidepresanlar ve kemoterapi ilaçları iştah kaybına yol açabilir.
- Hastalıklar: Bazı hastalıklar, iştahı olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin, diyabet, tiroid hastalığı ve kanser iştah kaybına yol açabilir.
İştah Bozuklukları
İştah bozuklukları, iştahın normal şekilde çalışmaması durumudur. İştah bozuklukları arasında şunlar yer alır:
- Anoreksiya nervoza: Anoreksiya nervoza, aşırı kilo kaybına yol açan bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya nervozalı kişiler, vücut ağırlıklarını çok düşük seviyelere düşürmek için yemek yemeyi reddederler.
- Bulimia nervoza: Bulimia nervoza, aşırı yemek yeme ve ardından kusma veya müshil kullanma ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Bulimia nervozalı kişiler, kilo almaktan korktukları için yediklerini kusarlar veya müshil kullanırlar.
- Binge eating disorder: Binge eating disorder, kısa sürede çok fazla yemek yeme ve ardından suçluluk veya utanç hissetme ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Binge eating disorder’lı kişiler, genellikle tek başlarına yemek yerler ve yediklerini gizlerler.
İştah Bozukluklarının Tedavisi
İştah bozukluklarının tedavisi, bozukluğun türüne ve şiddetine göre değişir. İştah bozukluklarının tedavisinde genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve beslenme danışmanlığı kullanılır.
İştahınızı Nasıl Kontrol Edebilirsiniz?
İştahınızı kontrol etmek için yapabileceğiniz birkaç şey vardır. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Düzenli yemek yiyin: Düzenli yemek yemek, kan şekeri seviyenizi sabit tutar ve açlık hissini önler.
- Yeterince uyuyun: Yeterince uyumak, iştahınızı kontrol etmenize yardımcı olur.
- Stresten uzak durun: Stresten uzak durmak, iştahınızı olumlu yönde etkiler.
- Egzersiz yapın: Egzersiz yapmak, iştahınızı kontrol etmenize yardımcı olur.
- Sağlıklı beslenin: Sağlıklı beslenmek, iştahınızı kontrol etmenize yardımcı olur.
- İlaçlarınızı düzenli kullanın: İlaç kullanıyorsanız, ilaçlarınızı düzenli kullanın. Bazı ilaçlar, iştahınızı olumsuz yönde etkileyebilir.
- Doktorunuza görünün: İştahınızda ani bir değişiklik fark ederseniz, doktorunuza görünün. İştahınızdaki ani değişiklikler, altta yatan bir sağlık sorununa işaret ediyor olabilir.