Katran
Katran, kömür, odun veya petrol gibi organik maddelerin kuru damıtılmasıyla elde edilen siyah veya koyu kahverengi bir sıvıdır. Katran, çeşitli kimyasal bileşiklerden oluşur ve bunların çoğu kanserojendir. Katran, yol yapımında, çatı kaplamada, su yalıtımında ve ilaç üretiminde kullanılır.
Katranın Tarihi
Katran, yüzyıllardır kullanılmaktadır. İlk olarak, MÖ 3000 civarında Mezopotamya’da kullanıldığı düşünülmektedir. Katran, daha sonra Mısır, Yunanistan ve Roma’da da kullanılmıştır. Orta Çağ’da, katran yol yapımında ve çatı kaplamada kullanılmıştır. 19. yüzyılda, katran petrol rafinerilerinde bir yan ürün olarak üretilmeye başlanmıştır. Bu, katranın üretiminin ve kullanımının artmasına yol açmıştır.
Katranın Üretimi
Katran, kömür, odun veya petrol gibi organik maddelerin kuru damıtılmasıyla elde edilir. Kuru damıtma, organik maddenin oksijensiz bir ortamda ısıtılması işlemidir. Bu işlem sırasında, organik madde parçalanır ve çeşitli gazlar ve sıvılar açığa çıkar. Katran, bu sıvılardan biridir.
Katranın Bileşimi
Katran, çeşitli kimyasal bileşiklerden oluşur. Bunların çoğu kanserojendir. Katranın bileşiminde bulunan başlıca bileşikler şunlardır:
- Polikaromatik hidrokarbonlar (PAH’lar): PAH’lar, katranın en tehlikeli bileşiklerinden biridir. Kanserojendir ve akciğer kanseri, cilt kanseri ve mesane kanseri gibi çeşitli kanser türlerine neden olabilir.
- Benzen: Benzen, kanserojen bir maddedir. Lösemi ve diğer kan kanserlerine neden olabilir.
- Toluen: Toluen, sinir sistemine zarar verebilir. Ayrıca, üreme sorunlarına ve doğum kusurlarına neden olabilir.
- Ksilen: Ksilen, sinir sistemine zarar verebilir. Ayrıca, üreme sorunlarına ve doğum kusurlarına neden olabilir.
Katranın Kullanımı
Katran, çeşitli amaçlarla kullanılır. Bunların başlıcaları şunlardır:
- Yol yapımında: Katran, yol yapımında bağlayıcı olarak kullanılır. Katran, asfaltla karıştırılır ve yol yüzeyine dökülür.
- Çatı kaplamada: Katran, çatı kaplamada su yalıtım malzemesi olarak kullanılır. Katran, çatı yüzeyine dökülür veya çatı kiremitlerinin arasına sürülür.
- Su yalıtımında: Katran, su yalıtımında kullanılır. Katran, temellerin, bodrumların ve diğer yapıların su geçirmesini önlemek için kullanılır.
- İlaç üretiminde: Katran, bazı ilaçların üretiminde kullanılır. Örneğin, katran bazı öksürük şuruplarının üretiminde kullanılır.
Katranın Zararları
Katran, kanserojen bir maddedir ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bunların başlıcaları şunlardır:
- Kanser: Katran, akciğer kanseri, cilt kanseri ve mesane kanseri gibi çeşitli kanser türlerine neden olabilir.
- Solunum yolu sorunları: Katran, solunum yolu tahrişine ve öksürüğe neden olabilir. Ayrıca, astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarını kötüleştirebilir.
- Cilt sorunları: Katran, cilt tahrişine ve egzamaya neden olabilir. Ayrıca, cilt kanseri riskini artırabilir.
- Üreme sorunları: Katran, üreme sorunlarına ve doğum kusurlarına neden olabilir.
- Sinir sistemi sorunları: Katran, sinir sistemine zarar verebilir. Bu, baş ağrısı, baş dönmesi ve hafıza sorunları gibi sorunlara neden olabilir.
Katranın Önlenmesi
Katranın zararlarından korunmak için alınması gereken önlemler şunlardır:
- Katranla temas etmekten kaçının: Katranla temas etmekten kaçının. Katranla çalışmanız gerekiyorsa, eldiven, gözlük ve maske kullanın.
- Katranlı ürünleri kullanmayın: Katranlı ürünleri kullanmayın. Örneğin, katranlı şampuanlar, sabunlar ve kremler kullanmayın.
- Katranlı alanlardan uzak durun: Katranlı alanlardan uzak durun. Örneğin, yol yapım alanlarından ve çatı kaplama alanlarından uzak durun.
- Katranlı giysileri yıkayın: Katranlı giysileri hemen yıkayın. Katranlı giysileri diğer giysilerle birlikte yıkamayın.
Sonuç
Katran, kanserojen bir maddedir ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Katranla temas etmekten kaçınmak ve katranlı ürünleri kullanmamak önemlidir. Katranlı alanlardan uzak durmak ve katranlı giysileri hemen yıkamak da önemlidir.