Liberter
Liberter, özgürlükçü anlamına gelen bir terimdir. Genellikle, bireysel özgürlüğün ve özyönetimin önemini vurgulayan siyasi ve ekonomik felsefeleri tanımlamak için kullanılır. Liberterler, hükümetin bireylerin hayatlarına ve özgürlüklerine müdahalesini en aza indirgemesi gerektiğine inanırlar.
Liberterizm, 17. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan bir siyasi felsefedir. John Locke ve Thomas Paine gibi düşünürler, bireylerin doğal haklarının olduğunu ve hükümetin bu hakları korumakla yükümlü olduğunu savunmuşlardır. Liberterizm, 18. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır. Thomas Jefferson ve James Madison gibi kurucu babalar, liberter ilkeleri Amerikan Anayasası’na dahil etmişlerdir.
Liberterizm, 19. yüzyılda Avrupa’da da yaygınlaşmıştır. Wilhelm von Humboldt ve John Stuart Mill gibi düşünürler, bireysel özgürlüğün önemini vurgulamışlardır. Liberterizm, 20. yüzyılda da etkisini sürdürmüştür. Friedrich Hayek ve Milton Friedman gibi ekonomistler, serbest piyasanın önemini vurgulamışlardır.
Liberterizm, günümüzde de birçok ülkede etkili bir siyasi felsefedir. Liberter partiler, birçok ülkede parlamentolarda temsil edilmektedir. Liberterizm, aynı zamanda, birçok düşünce kuruluşunun ve sivil toplum örgütünün de temel felsefesidir.
Liberterizmin Temel İlkeleri
Liberterizmin temel ilkeleri şunlardır:
- Bireysel özgürlük: Liberterler, bireylerin doğal haklarının olduğunu ve hükümetin bu hakları korumakla yükümlü olduğunu savunurlar.
- Özyönetim: Liberterler, bireylerin kendi hayatlarını yönetme hakkına sahip olduğunu savunurlar.
- Sınırlı hükümet: Liberterler, hükümetin bireylerin hayatlarına ve özgürlüklerine müdahalesini en aza indirgemesi gerektiğine inanırlar.
- Serbest piyasa: Liberterler, serbest piyasanın en verimli ve adil ekonomik sistem olduğunu savunurlar.
- Barış: Liberterler, barışın en önemli değerlerden biri olduğunu savunurlar.
Liberterizmin Eleştirileri
Liberterizm, birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Bu eleştirilerden bazıları şunlardır:
- Bireysel özgürlük, toplumsal düzenle çatışabilir.
- Özyönetim, bazı bireylerin başkalarına zarar vermesine yol açabilir.
- Sınırlı hükümet, kamu hizmetlerinin yetersiz kalmasına neden olabilir.
- Serbest piyasa, gelir eşitsizliğine yol açabilir.
- Barış, her zaman mümkün olmayabilir.
Liberterizm Hakkında Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Liberter Parti: https://www.libertarianparty.org/
- Cato Enstitüsü: https://www.cato.org/
- Mises Enstitüsü: https://www.mises.org/
- Liberter Manifesto: https://www.libertarianism.org/manifesto/
- Liberterizm Nedir? (PDF): https://www.libertarianism.org/what-is-libertarianism/