Pankreas
Pankreas, karın boşluğunun arka kısmında bulunan, yaklaşık 15-25 santimetre uzunluğunda, 50-100 gram ağırlığında bir organdır. Pankreas, hem endokrin hem de ekzokrin fonksiyonlara sahiptir. Endokrin fonksiyonu, insülin ve glukagon gibi hormonları salgılayarak kan şekerini düzenlemektir. Ekzokrin fonksiyonu ise, sindirimi kolaylaştırmak için pankreas suyu salgılamaktır.
Pankreasın Anatomisi
Pankreas, üç bölümden oluşur:
- Baş: Pankreasın sağ tarafında bulunan ve mideye yakın olan kısmıdır.
- Gövde: Pankreasın orta kısmıdır.
- Kuyruk: Pankreasın sol tarafında bulunan ve dalağa yakın olan kısmıdır.
Pankreas, kan damarları ve sinirlerle çevrilidir. Pankreasın baş kısmından çıkan pankreas kanalı, ince bağırsağa açılır. Pankreasın gövde ve kuyruk kısmından çıkan pankreas kanalı ise, ortak safra kanalına bağlanır ve ince bağırsağa açılır.
Pankreasın Endokrin Fonksiyonu
Pankreasın endokrin fonksiyonu, Langerhans adacıkları tarafından gerçekleştirilir. Langerhans adacıkları, pankreasın içinde bulunan küçük kümelerdir. Langerhans adacıkları, iki tür hücre içerir:
- Alfa hücreleri: Glukagon hormonu salgılarlar.
- Beta hücreleri: İnsülin hormonu salgılarlar.
Glukagon ve insülin hormonları, kan şekerini düzenlemek için birlikte çalışırlar. Glukagon, kan şekerinin yükselmesine neden olurken, insülin ise kan şekerinin düşmesine neden olur.
Pankreasın Ekzokrin Fonksiyonu
Pankreasın ekzokrin fonksiyonu, pankreas suyu salgılamaktır. Pankreas suyu, sindirimi kolaylaştırmak için çeşitli enzimler içerir. Bu enzimler şunlardır:
- Lipaz: Yağları sindirir.
- Amilaz: Nişastayı sindirir.
- Proteazlar: Proteinleri sindirir.
Pankreas suyu, pankreas kanalı aracılığıyla ince bağırsağa salgılanır. Pankreas suyu, sindirimi kolaylaştırmak için yiyeceklerle karışır.
Pankreas Hastalıkları
Pankreasın en sık görülen hastalıkları şunlardır:
- Pankreatit: Pankreasın iltihabıdır.
- Pankreas kanseri: Pankreasın kanseridir.
- Diyabet: Pankreasın insülin hormonu salgılamaması veya yetersiz salgılaması sonucu oluşan bir hastalıktır.
Pankreas Hastalıklarının Belirtileri
Pankreas hastalıklarının belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Kilo kaybı
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Sarılık
- Kaşıntı
- İdrarda şeker bulunması
- Kandaki şeker seviyesinin yüksek olması
Pankreas Hastalıklarının Tedavisi
Pankreas hastalıklarının tedavisi, hastalığın türüne ve evresine göre değişir. Pankreatit tedavisinde, ağrı kesiciler, antibiyotikler ve sıvı replasmanı kullanılır. Pankreas kanseri tedavisinde, cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi kullanılır. Diyabet tedavisinde, insülin tedavisi, diyet ve egzersiz kullanılır.
Pankreas Sağlığı İçin Öneriler
Pankreas sağlığını korumak için şunlar yapılabilir:
- Sağlıklı bir diyet yapmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sigara içmemek
- Alkol tüketimini sınırlamak
- Pankreas hastalığı riskini artıran faktörlerden uzak durmak (örneğin, obezite, diyabet, yüksek tansiyon)
- Pankreas hastalığı belirtileri varsa, doktora başvurmak