Salivasyon Nedir?
Salivasyon, tükürük bezlerinin tükürük salgılamasıdır. Tükürük, ağız boşluğunu nemli tutan, yiyecekleri sindirmeye yardımcı olan ve ağızdaki bakterileri öldüren bir sıvıdır. Salivasyon, vücudun doğal bir sürecidir ve genellikle fark edilmez. Ancak, bazı durumlarda salivasyon artabilir veya azalabilir.
Salivasyonun Fizyolojisi
Salivasyon, tükürük bezlerinin uyarılmasıyla gerçekleşir. Tükürük bezleri, ağız boşluğunun çeşitli bölgelerinde bulunan küçük bezlerdir. Bu bezler, tükürük üreten hücrelerden oluşur. Tükürük bezleri, sinir sistemi tarafından uyarıldığında tükürük salgılar.
Salivasyonun kontrolü, beyindeki hipotalamus ve beyin sapı tarafından yapılır. Bu bölgeler, tükürük bezlerine sinir sinyalleri göndererek tükürük salgısını düzenler.
Salivasyonun İşlevleri
Salivasyonun birçok önemli işlevi vardır. Bunlar şunlardır:
- Ağız boşluğunu nemli tutmak: Tükürük, ağız boşluğunu nemli tutarak konuşmayı, yutmayı ve çiğnemeyi kolaylaştırır.
- Yiyecekleri sindirmeye yardımcı olmak: Tükürük, yiyecekleri parçalayarak sindirimi kolaylaştırır. Tükürükte bulunan enzimler, karbonhidratları ve proteinleri parçalar.
- Ağızdaki bakterileri öldürmek: Tükürük, ağızdaki bakterileri öldüren antibakteriyel maddeler içerir. Bu sayede, ağız boşluğunun temizlenmesine yardımcı olur.
- Ağızdaki asitliği nötralize etmek: Tükürük, ağızdaki asitliği nötralize ederek diş çürümesini önlemeye yardımcı olur.
- Ağızdaki yaraların iyileşmesini hızlandırmak: Tükürük, ağızdaki yaraların iyileşmesini hızlandıran büyüme faktörleri içerir.
Salivasyonun Artması veya Azalması
Salivasyon, çeşitli faktörlere bağlı olarak artabilir veya azalabilir. Salivasyonun artmasına neden olan faktörler şunlardır:
- Yemek yemek: Yemek yemek, tükürük bezlerini uyararak salivasyonu artırır.
- Sıcak veya baharatlı yiyecekler yemek: Sıcak veya baharatlı yiyecekler, tükürük bezlerini uyararak salivasyonu artırır.
- Ağız kuruluğu: Ağız kuruluğu, tükürük bezlerini uyararak salivasyonu artırır.
- Bulantı: Bulantı, tükürük bezlerini uyararak salivasyonu artırır.
- Hamilelik: Hamilelik sırasında, hormon seviyelerindeki değişiklikler salivasyonu artırabilir.
- Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, yan etki olarak salivasyonu artırabilir.
Salivasyonun azalmasına neden olan faktörler şunlardır:
- Dehidrasyon: Dehidrasyon, tükürük bezlerinin yeterli sıvı alamamasına neden olarak salivasyonu azaltır.
- Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, yan etki olarak salivasyonu azaltabilir.
- Radyoterapi: Radyoterapi, tükürük bezlerine zarar vererek salivasyonu azaltabilir.
- Sjögren sendromu: Sjögren sendromu, tükürük bezlerinin iltihaplanmasına neden olan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık, salivasyonu azaltır.
Salivasyon Bozuklukları
Salivasyonun artması veya azalması, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Salivasyonun artmasına bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları şunlardır:
- Ağız kuruluğu: Salivasyonun artması, ağız kuruluğuna neden olabilir. Ağız kuruluğu, konuşmayı, yutmayı ve çiğnemeyi zorlaştırır. Ayrıca, diş çürümesine ve ağız enfeksiyonlarına yol açabilir.
- Diş çürümesi: Salivasyonun artması, diş çürümesine yol açabilir. Tükürük, ağızdaki asitliği nötralize ederek diş çürümesini önler. Ancak, salivasyonun artması, ağızdaki asitliğin artmasına neden olarak diş çürümesine yol açabilir.
- Ağız enfeksiyonları: Salivasyonun artması, ağız enfeksiyonlarına yol açabilir. Tükürük, ağızdaki bakterileri öldürerek ağız boşluğunun temizlenmesine yardımcı olur. Ancak, salivasyonun artması, ağızdaki bakterilerin çoğalmasına neden olarak ağız enfeksiyonlarına yol açabilir.
Salivasyonun azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunları şunlardır:
- Ağız kuruluğu: Salivasyonun azalması, ağız kuruluğuna neden olabilir. Ağız kuruluğu, konuşmayı, yutmayı ve çiğnemeyi zorlaştırır. Ayrıca, diş çürümesine ve ağız enfeksiyonlarına yol açabilir.
- Diş çürümesi: Salivasyonun azalması, diş çürümesine yol açabilir. Tükürük, ağızdaki asitliği nötralize ederek diş çürümesini önler. Ancak, salivasyonun azalması, ağızdaki asitliğin artmasına neden olarak diş çürümesine yol açabilir.
- Ağız enfeksiyonları: Salivasyonun azalması, ağız enfeksiyonlarına yol açabilir. Tükürük, ağızdaki bakterileri öldürerek ağız boşluğunun temizlenmesine yardımcı olur. Ancak, salivasyonun azalması, ağızdaki bakterilerin çoğalmasına neden olarak ağız enfeksiyonlarına yol açabilir.
Salivasyon Bozukluklarının Tedavisi
Salivasyon bozukluklarının tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak yapılır. Salivasyonun artmasına bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarının tedavisi şunlardır:
- Ağız kuruluğu: Ağız kuruluğu tedavisinde, ağız boşluğunun nemli tutulması amaçlanır. Bunun için, su içmek, şekersiz sakız çiğnemek ve ağız spreyleri kullanmak gibi yöntemler uygulanabilir.
- Diş çürümesi: Diş çürüğü tedavisinde, çürük dişlerin temizlenmesi ve onarılması amaçlanır. Bunun için, diş hekimi tarafından dolgu veya kanal tedavisi gibi yöntemler uygulanabilir.
- Ağız enfeksiyonları: Ağız enfeksiyonları tedavisinde, antibiyotikler veya antifungal ilaçlar kullanılır.
Salivasyonun azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarının tedavisi şunlardır:
- Ağız kuruluğu: Ağız kuruluğu tedavisinde, ağız boşluğunun nemli tutulması amaçlanır. Bunun için, su içmek, şekersiz sakız çiğnemek ve ağız spreyleri kullanmak gibi yöntemler uygulanabilir.
- Diş çürümesi: Diş çürüğü tedavisinde, çürük dişlerin temizlenmesi ve onarılması amaçlanır. Bunun için, diş hekimi tarafından dolgu veya kanal tedavisi gibi yöntemler uygulanabilir.
- Ağız enfeksiyonları: Ağız enfeksiyonları tedavisinde, antibiyotikler veya antifungal ilaçlar kullanılır.