İfade: Şapa Oturmak
İngilizcesi: To be caught red-handed
Anlamı:
“Şapa oturmak” deyimi, birinin suç işlerken veya yanlış bir şey yaparken yakalanmasını ifade eder. “Şapa” kelimesi, hırsızların veya suçluların kullandığı bir alet olan “hırsız demiri”ni temsil eder. “Oturmak” fiili ise yakalanma eylemini ifade eder.
Kökeni:
Bu deyimin kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, birkaç teori vardır:
- Hırsızlık: Bir teoriye göre, deyim hırsızların yakalanmasına dayanmaktadır. Hırsızlar, çaldıkları eşyaları saklamak için sıklıkla “şapa” adı verilen bir alet kullanırlardı. Yakalandıklarında, şapa ile birlikte yakalanırlardı, bu da “şapa oturmak” deyiminin ortaya çıkmasına yol açtı.
- Suç Üstü: Başka bir teoriye göre, deyim suç üstü yakalanmayı ifade eder. Bir suçlu, suç işlerken “şapa” gibi bir alet kullanırken yakalanırsa, “şapa oturmuş” olurdu.
- Metaforik Kullanım: Üçüncü bir teori, deyimin metaforik bir kullanım olduğunu öne sürer. “Şapa” kelimesi, bir suçlunun suç işlemek için kullandığı “el”in mecazıdır. “Oturmak” fiili ise suçlunun yakalanmasını ifade eder.
Kültürel Bağlam:
“Şapa oturmak” deyimi, Türk kültüründe yaygın olarak kullanılan bir deyimdir. Suç işleyen veya yanlış bir şey yapan kişileri kınamak için kullanılır. Deyim, suçun sonuçlarının ciddiyetini ve yakalanmanın utanç verici doğasını vurgular.
Örnek Kullanım:
- Hırsız, çaldığı mücevherlerle şapa oturmuştu.
- Öğrenci, kopya çekerken şapa oturdu.
- Politikacı, rüşvet alırken şapa oturdu.
İlgili Deyimler:
- Kızılca kıyamete kadar: Çok uzun bir süre
- Kılını kıpırdatmamak: Hiçbir şey yapmamak
- Burnundan solumak: Çok kızmak
- Ağzı kulaklarına varmak: Çok sevinmek
- Kulakları çınlamak: Birinin kendisinden bahsettiğini hissetmek