Şarkiyatçılık: Doğu’nun Batı Perspektifinden İncelenmesi
İngilizce Anlamı: Orientalism
Türkçe Anlamı: Şarkiyatçılık
Giriş
Şarkiyatçılık, Doğu’nun Batı tarafından incelenmesi ve yorumlanmasıdır. Bu terim, 18. yüzyılda Avrupa’da Doğu dillerini ve kültürlerini incelemeye başlayan akademisyenler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, Şarkiyatçılık kavramı, 20. yüzyılın ortalarında Edward Said’in “Şarkiyatçılık” adlı çığır açan çalışmasıyla daha geniş bir anlam kazanmıştır.
Said’in Şarkiyatçılık Tanımı
Said, Şarkiyatçılığı, Doğu’yu Batı’nın üstünlüğünü ve hakimiyetini meşrulaştırmak için kullanılan bir bilgi ve güç sistemi olarak tanımlamıştır. Ona göre, Şarkiyatçılar Doğu’yu egzotik, gizemli ve geri kalmış bir yer olarak tasvir ederek, Batı’nın kendi üstünlüğünü ve Doğu’yu yönetme hakkını pekiştirmişlerdir.
Şarkiyatçılığın Özellikleri
Said’in tanımına göre, Şarkiyatçılığın temel özellikleri şunlardır:
- İkili Karşıtlıklar: Şarkiyatçılar, Doğu ve Batı arasında keskin ikili karşıtlıklar yaratırlar. Doğu, duygusal, mistik ve kadınsı olarak tasvir edilirken, Batı, rasyonel, bilimsel ve erkeksi olarak görülür.
- Oryantalizm: Şarkiyatçılar, Doğu’yu sabit ve değişmez bir varlık olarak görürler. Doğu’nun tarihsel ve kültürel çeşitliliğini görmezden gelirler ve onu Batı’nın kendi ihtiyaçlarına göre şekillendirirler.
- Bilgi ve Güç: Şarkiyatçılık, Doğu hakkında bilgi üretme ve bu bilgiyi Batı’nın çıkarları doğrultusunda kullanma gücünü içerir. Şarkiyatçılar, Doğu’yu yönetmek ve kontrol etmek için bu bilgiyi kullanmışlardır.
Şarkiyatçılığın Etkileri
Şarkiyatçılığın Doğu ve Batı üzerinde derin etkileri olmuştur:
- Doğu’nun Batılılaşması: Şarkiyatçılık, Doğu ülkelerinin Batılılaşmasına yol açmıştır. Doğu ülkeleri, Batı’nın üstünlüğünü kabul ederek kendi kültürlerini ve değerlerini reddetmişlerdir.
- Sömürgecilik ve Emperyalizm: Şarkiyatçılık, sömürgecilik ve emperyalizmi meşrulaştırmıştır. Batılı güçler, Doğu’yu geri kalmış ve yönetilmesi gereken bir yer olarak tasvir ederek, onu sömürgeleştirme ve kontrol etme haklarını savunmuşlardır.
- Kültürel Önyargı: Şarkiyatçılık, Doğu’ya karşı kültürel önyargıların yayılmasına yol açmıştır. Batılılar, Doğu’yu egzotik, tehlikeli ve aşağı bir yer olarak görmeye devam etmektedirler.
Şarkiyatçılığın Eleştirisi
Said’in çalışması, Şarkiyatçılığın eleştirilmesine yol açmıştır. Eleştirmenler, Şarkiyatçılığın:
- Yanlış ve Yanıltıcı: Şarkiyatçılığın, Doğu hakkında yanlış ve yanıltıcı bir resim çizdiğini savunurlar. Doğu’nun gerçek çeşitliliğini ve karmaşıklığını görmezden gelir.
- Siyasi ve İdeolojik: Şarkiyatçılığın, Batı’nın siyasi ve ideolojik çıkarlarına hizmet ettiğini iddia ederler. Doğu’yu Batı’nın üstünlüğünü meşrulaştırmak için kullanır.
- Kültürel Emperyalizm: Şarkiyatçılığın, Batı’nın kültürel emperyalizminin bir biçimi olduğunu savunurlar. Doğu’nun kültürünü ve değerlerini bastırmaya ve Batı’nın kendi değerlerini empoze etmeye çalışır.
Sonuç
Şarkiyatçılık, Doğu’nun Batı tarafından incelenmesi ve yorumlanmasıdır. Said’in çalışması, Şarkiyatçılığın Doğu’yu Batı’nın üstünlüğünü meşrulaştırmak için kullanılan bir bilgi ve güç sistemi olduğunu ortaya koymuştur. Şarkiyatçılığın Doğu ve Batı üzerinde derin etkileri olmuştur ve bugün hala kültürel önyargıların ve siyasi çatışmaların kaynağı olmaya devam etmektedir.