Şema: Anlamı, Türleri ve Çeviri
Giriş
“Şema” kelimesi, İngilizce’de “schema” olarak bilinir ve çok yönlü bir kavramdır. Bilişsel psikolojiden bilgisayar bilimine kadar çeşitli alanlarda kullanılır. Bu makale, “şema” kelimesinin İngilizce ve Türkçe anlamlarını, türlerini ve çeviri hususlarını kapsamlı bir şekilde inceleyecektir.
İngilizce Anlamı
İngilizce’de “schema” kelimesi aşağıdaki anlamlara gelebilir:
- Bilişsel Psikoloji: Bir kişinin dünyayı algılama ve yorumlama şeklini etkileyen zihinsel bir yapı.
- Bilgisayar Bilimi: Bir veritabanı veya belge yapısını tanımlayan bir veri yapısı.
- Dilbilim: Bir cümlenin veya metnin temel yapısı.
- Felsefe: Bir şeyin özünü veya temel doğasını tanımlayan bir kavram.
Türkçe Anlamı
Türkçe’de “şema” kelimesi genellikle aşağıdaki anlamlarda kullanılır:
- Zihinsel Şema: Bir kişinin dünyayı algılama ve yorumlama şeklini etkileyen zihinsel bir yapı.
- Veritabanı Şeması: Bir veritabanının yapısını tanımlayan bir veri yapısı.
- Dilbilgisi Şeması: Bir cümlenin veya metnin temel yapısı.
- Kavramsal Şema: Bir şeyin özünü veya temel doğasını tanımlayan bir kavram.
Türleri
Şemalar, kapsamlarına ve işlevlerine göre farklı türlere ayrılabilir. İşte en yaygın şema türlerinden bazıları:
- Olay Şemaları: Belirli olayların nasıl gerçekleştiğine dair beklentileri temsil eder.
- Rol Şemaları: Farklı sosyal rollerin nasıl davranılması gerektiğine dair beklentileri temsil eder.
- Kişisel Şemaları: Kişilerin kendileri ve başkaları hakkında sahip oldukları inançları temsil eder.
- Fiziksel Şemalar: Nesnelerin fiziksel özelliklerine ve nasıl davrandıklarına dair beklentileri temsil eder.
- Dilbilgisi Şemaları: Cümlelerin ve metinlerin nasıl yapılandırıldığına dair beklentileri temsil eder.
Çeviri
“Şema” kelimesi İngilizce’den Türkçe’ye genellikle “şema” olarak çevrilir. Ancak, bağlama bağlı olarak farklı çeviriler de kullanılabilir. Örneğin:
- Bilişsel Psikoloji: Zihinsel şema
- Bilgisayar Bilimi: Veritabanı şeması
- Dilbilim: Dilbilgisi şeması
- Felsefe: Kavramsal şema
Sonuç
“Şema” kelimesi, bilişsel psikolojiden bilgisayar bilimine kadar çeşitli alanlarda kullanılan çok yönlü bir kavramdır. İngilizce ve Türkçe anlamları, türleri ve çeviri hususları hakkında kapsamlı bir anlayışa sahip olmak, bu kavramın farklı bağlamlarda nasıl kullanıldığını anlamamıza yardımcı olur.