Septisizm
Septisizm, bilgiye ve inançlara karşı şüpheci bir tutumdur. Septikler, herhangi bir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini ve tüm inançların sorgulanması gerektiğini savunurlar. Septisizm, felsefenin en eski ve en temel sorunlarından biridir ve birçok farklı filozof tarafından ele alınmıştır.
Septisizmin Tarihi
Septisizm, Antik Yunanistan’da ortaya çıkmıştır. İlk septik filozoflardan biri olan Pyrrhon, hiçbir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini ve tüm inançların sorgulanması gerektiğini savunmuştur. Pyrrhon’un öğrencisi olan Sextus Empiricus, septisizmi daha da geliştirmiş ve “On Tropes” adlı eserinde septisizmin temel argümanlarını ortaya koymuştur.
Septisizm, Orta Çağ’da da devam etmiştir. Ancak, bu dönemde septisizm genellikle dinsel inançlarla çatıştığı için bastırılmıştır. Rönesans döneminde, septisizm yeniden canlanmıştır. Bu dönemde, birçok filozof septisizmi savunmuş ve septisizmin felsefede önemli bir rol oynadığını ileri sürmüştür.
Aydınlanma Çağı’nda, septisizm yine de önemli bir felsefi akım olmuştur. Bu dönemde, David Hume ve Immanuel Kant gibi filozoflar septisizmi savunmuş ve septisizmin bilgi teorisinde önemli bir rol oynadığını ileri sürmüştür.
Septisizmin Türleri
Septisizm, genel olarak ikiye ayrılır:
- Genel septisizm: Genel septisizm, hiçbir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini savunur. Genel septikler, tüm inançların sorgulanması gerektiğini ve hiçbir inancın kesin olarak doğru olmadığını ileri sürerler.
- Özel septisizm: Özel septisizm, belirli bir inanç veya inanç grubunun kesin olarak bilinemeyeceğini savunur. Özel septikler, belirli bir inanç veya inanç grubunun yanlış olduğunu veya kesin olarak doğru olmadığını ileri sürerler.
Septisizmin Argümanları
Septikler, septisizmi desteklemek için çeşitli argümanlar kullanırlar. Bu argümanlardan bazıları şunlardır:
- Duyuların aldatıcılığı: Septikler, duyuların aldatıcı olduğunu ve duyular aracılığıyla elde edilen bilgilerin güvenilir olmadığını savunurlar. Örneğin, bir çubuk suya batırıldığında kırık görünür. Ancak, bu çubuğun gerçekten kırık olduğu anlamına gelmez. Bu, sadece ışığın suda kırılması nedeniyle oluşan bir yanılsamadır.
- Akıl yürütmenin güvenilmezliği: Septikler, akıl yürütmenin de güvenilir olmadığını ve akıl yürütme yoluyla elde edilen bilgilerin kesin olmadığını savunurlar. Örneğin, “Tüm insanlar ölümlüdür” önermesi doğru olabilir. Ancak, bu önermenin doğru olduğunu kesin olarak bilemeyiz. Çünkü, gelecekte ölümsüz bir insanın doğması mümkündür.
- İnançların çeşitliliği: Septikler, inançların çeşitliliğini de septisizmi desteklemek için kullanırlar. Örneğin, farklı kültürlerde farklı inançlar vardır. Bu, hiçbir inancın kesin olarak doğru olmadığını gösterir.
Septisizmin Eleştirileri
Septisizm, birçok filozof tarafından eleştirilmiştir. Bu eleştirilerden bazıları şunlardır:
- Septisizm, eyleme geçmeyi imkansız hale getirir: Septikler, hiçbir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini savundukları için, eyleme geçmenin imkansız olduğunu ileri sürerler. Ancak, bu eleştirmenler, septisizmin eyleme geçmeyi imkansız hale getirmediğini savunurlar. Çünkü, septikler bile bazı şeylerin muhtemelen doğru olduğunu kabul ederler. Örneğin, bir septik bile, güneşin yarın doğacağını muhtemelen doğru kabul edecektir. Bu nedenle, septikler de eyleme geçebilirler.
- Septisizm, bilgiyi imkansız hale getirir: Septikler, hiçbir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini savundukları için, bilginin imkansız olduğunu ileri sürerler. Ancak, bu eleştirmenler, septisizmin bilgiyi imkansız hale getirmediğini savunurlar. Çünkü, septikler bile bazı şeylerin muhtemelen doğru olduğunu kabul ederler. Örneğin, bir septik bile, 2+2=4 olduğunu muhtemelen doğru kabul edecektir. Bu nedenle, septikler de bilgiye sahip olabilirler.
Septisizmin Önemi
Septisizm, felsefede önemli bir rol oynamaktadır. Septisizm, bilgi teorisinde, metafizikte ve epistemolojide önemli tartışmalara yol açmıştır. Septisizm, filozofları bilgiyi, inancı ve gerçeği sorgulamaya zorlamıştır. Bu da, felsefenin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Sonuç
Septisizm, bilgiye ve inançlara karşı şüpheci bir tutumdur. Septikler, hiçbir şeyin kesin olarak bilinemeyeceğini ve tüm inançların sorgulanması gerektiğini savunurlar. Septisizm, felsefenin en eski ve en temel sorunlarından biridir ve birçok farklı filozof tarafından ele alınmıştır. Septisizm, bilgi teorisinde, metafizikte ve epistemolojide önemli tartışmalara yol açmıştır. Septisizm, filozofları bilgiyi, inancı ve gerçeği sorgulamaya zorlamıştır. Bu da, felsefenin gelişmesine katkıda bulunmuştur.