Şimşek Nedir?
Şimşek, bulutlar arasındaki veya bulut ile yer arasındaki elektrik boşalmasıdır. Şimşekler, genellikle fırtınalar sırasında meydana gelir, ancak volkanik patlamalar, orman yangınları ve hatta uçakların uçması sırasında da oluşabilir.
Şimşek Nasıl Oluşur?
Şimşek, bulutların içindeki elektrik yüklerinin birikmesiyle oluşur. Bulutların içindeki su damlacıkları ve buz parçacıkları, sürtünme ve çarpışma sonucu elektrik yüklenir. Pozitif yüklü parçacıklar bulutun üst kısmında, negatif yüklü parçacıklar ise bulutun alt kısmında birikir.
Bulutların içindeki elektrik yükleri belirli bir seviyeye ulaştığında, bulutlar arasında veya bulut ile yer arasında elektrik boşalması meydana gelir. Bu elektrik boşalması, şimşek olarak gözlenir.
Şimşeklerin Özellikleri
Şimşekler, çok yüksek sıcaklıklara ve akımlara sahip olabilir. Şimşeklerin sıcaklığı, güneşin yüzey sıcaklığından bile daha yüksek olabilir. Şimşeklerin akımı ise, milyonlarca amper olabilir.
Şimşekler, çok kısa sürede meydana gelir. Bir şimşeğin süresi, genellikle birkaç milisaniyedir. Ancak, bazı şimşekler birkaç saniye sürebilir.
Şimşekler, çok uzun mesafelere ulaşabilir. Bir şimşeğin uzunluğu, birkaç kilometre ile birkaç yüz kilometre arasında değişebilir.
Şimşeklerin Türleri
Şimşekler, çeşitli türlerde olabilir. En yaygın şimşek türleri şunlardır:
- Çatallı şimşek: Bu tür şimşekler, bulutlar arasında veya bulut ile yer arasında oluşan elektrik boşalmasıdır. Çatallı şimşekler, genellikle birkaç kilometre uzunluğunda olabilir.
- Küme şimşek: Bu tür şimşekler, aynı anda birden fazla şimşeğin oluşmasıdır. Küme şimşekleri, genellikle fırtınalar sırasında meydana gelir.
- Boncuk şimşek: Bu tür şimşekler, yuvarlak veya oval şekilli şimşeklerdir. Boncuk şimşekleri, genellikle birkaç saniye sürebilir.
- Şerit şimşek: Bu tür şimşekler, uzun ve ince şimşeklerdir. Şerit şimşekleri, genellikle birkaç yüz kilometre uzunluğunda olabilir.
Şimşeklerin Tehlikeleri
Şimşekler, çok tehlikeli olabilir. Şimşek çarpması, ölüme veya ciddi yaralanmalara yol açabilir. Şimşek çarpması, kalp durması, solunum durması, yanıklar ve nörolojik hasar gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Şimşeklerden Korunma Yolları
Şimşeklerden korunmak için çeşitli önlemler alınabilir. Bu önlemler şunlardır:
- Fırtına sırasında dışarı çıkmaktan kaçının.
- Fırtına sırasında kapalı bir yerde kalın.
- Fırtına sırasında pencerelerinizi ve kapılarınızı kapatın.
- Fırtına sırasında elektrikli cihazları kullanmaktan kaçının.
- Fırtına sırasında su ile temas etmekten kaçının.
- Fırtına sırasında yüksek yerlerden uzak durun.
Şimşek Çarpması Halinde Yapılması Gerekenler
Şimşek çarpması halinde, derhal 112’yi arayın. Şimşek çarpması kurbanına ilk yardım uygulaması yapın. İlk yardım uygulaması, şunları içerir:
- Kurbanın hava yolunu açın.
- Kurbanın nefes alıp almadığını kontrol edin.
- Kurbanın kalp atışlarını kontrol edin.
- Kurbanın vücudunu sıcak tutun.
- Kurbanı hareket ettirmeyin.