STİM Nedir?
STİM, bilişsel, fiziksel ve sosyal becerileri etkileyen bir nörogelişimsel bozukluktur. STİM, otizm spektrum bozukluğu (OSB), dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve Tourette sendromu gibi diğer nörogelişimsel bozukluklarla birlikte görülebilir.
STİM, tekrarlayan ve amaçsız hareketler, sesler veya davranışlarla karakterizedir. Bu davranışlar genellikle kişinin kaygısını veya stresini azaltmak veya dikkatini çekmek için yapılır. STİM’ler, el çırpma, zıplama, dönme, baş sallama, parmak şıklatma, ses çıkarma, kelimeleri tekrarlama veya nesneleri sıralayarak düzenleme gibi çeşitli şekillerde olabilir.
STİM’ler genellikle çocukluk döneminde başlar ve ergenlik döneminde veya yetişkinlikte azalabilir veya tamamen kaybolabilir. Ancak, bazı kişilerde STİM’ler yaşam boyu devam edebilir.
STİM’in Nedenleri
STİM’in kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik: STİM’li kişilerin ailelerinde STİM veya diğer nörogelişimsel bozukluklar olma olasılığı daha yüksektir. Bu, STİM’in genetik bir bileşeni olduğunu düşündürmektedir.
- Çevresel faktörler: Bazı çevresel faktörlerin STİM riskini artırabileceği düşünülmektedir. Bu faktörler arasında doğum öncesi maruziyet, erken çocukluk döneminde travma veya ihmal ve toksik maddelere maruziyet yer almaktadır.
- Nörolojik faktörler: STİM’li kişilerin beyinlerindeki bazı yapı ve işlevlerde farklılıklar olduğu bulunmuştur. Bu farklılıklar, STİM’lerin ortaya çıkmasına katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.
STİM’in Belirtileri
STİM’in belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Ancak, en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Tekrarlayan ve amaçsız hareketler, sesler veya davranışlar
- Kaygıyı veya stresi azaltmak veya dikkat çekmek için yapılan davranışlar
- El çırpma, zıplama, dönme, baş sallama, parmak şıklatma, ses çıkarma, kelimeleri tekrarlama veya nesneleri sıralayarak düzenleme gibi çeşitli şekillerde görülebilen davranışlar
- Çocukluk döneminde başlayan ve ergenlik döneminde veya yetişkinlikte azalabilir veya tamamen kaybolabilir. Ancak, bazı kişilerde STİM’ler yaşam boyu devam edebilir.
STİM’in Tanısı
STİM tanısı, kişinin davranışlarının değerlendirilmesi ve tıbbi geçmişinin alınmasıyla yapılır. STİM tanısı için herhangi bir özel test bulunmamaktadır.
STİM’in Tedavisi
STİM’in tedavisi yoktur. Ancak, STİM’in belirtilerini azaltmak ve kişinin günlük yaşamını iyileştirmek için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Bu tedaviler arasında şunlar yer almaktadır:
- Davranış terapisi: Davranış terapisi, STİM’leri azaltmak ve daha uygun davranışlar öğretmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
- İlaç tedavisi: İlaç tedavisi, STİM’in belirtilerini azaltmak için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
- Destek grupları: Destek grupları, STİM’li kişilerin ve ailelerinin birbirleriyle iletişim kurmasını ve deneyimlerini paylaşmasını sağlayan gruplardır.
STİM’in Prognozu
STİM’in prognozu kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde STİM’ler ergenlik döneminde veya yetişkinlikte azalabilir veya tamamen kaybolabilir. Ancak, bazı kişilerde STİM’ler yaşam boyu devam edebilir. STİM’in prognozunu etkileyen faktörler arasında şunlar yer almaktadır:
- STİM’in şiddeti
- STİM’in başlangıç yaşı
- Eşlik eden diğer nörogelişimsel bozukluklar
- Tedavinin erken başlaması
STİM’li Kişilere Destek
STİM’li kişiler ve aileleri için çeşitli destek kaynakları bulunmaktadır. Bu kaynaklar arasında şunlar yer almaktadır:
- Özel eğitim hizmetleri
- Davranış terapisi hizmetleri
- İlaç tedavisi hizmetleri
- Destek grupları
- Aile danışmanlığı hizmetleri
STİM’li kişiler ve aileleri, bu destek kaynaklarından yararlanarak STİM’in belirtilerini azaltabilir ve kişinin günlük yaşamını iyileştirebilirler.