Telmih Nedir?
Telmih, bir edebi eserde geçen bir söz, deyim veya atasözünün başka bir esere, olaya veya kişiye gönderme yapmasıdır. Telmihler, esere derinlik ve anlam katmak, okuyucunun dikkatini çekmek ve eserin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için kullanılır.
Telmih Çeşitleri
Telmihler, gönderme yaptıkları şeye göre farklı türlere ayrılır. Bunlar:
- Edebi Telmihler: Edebi telmihler, bir edebi eserde geçen bir söz, deyim veya atasözünün başka bir edebi esere gönderme yapmasıdır. Örneğin, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” romanında geçen “Zaman bir su gibi akıp gidiyor” sözü, Yahya Kemal Beyatlı’nın “Sessiz Gemi” şiirindeki “Zaman bir su gibi akıp gidiyor” mısrasına gönderme yapmaktadır.
- Tarihsel Telmihler: Tarihsel telmihler, bir edebi eserde geçen bir söz, deyim veya atasözünün tarihsel bir olaya veya kişiye gönderme yapmasıdır. Örneğin, Orhan Pamuk’un “Beyaz Kale” romanında geçen “Çanakkale Savaşı” sözü, 1915 yılında Çanakkale Boğazı’nda gerçekleşen Çanakkale Savaşı’na gönderme yapmaktadır.
- Mitolojik Telmihler: Mitolojik telmihler, bir edebi eserde geçen bir söz, deyim veya atasözünün mitolojik bir olaya veya kişiye gönderme yapmasıdır. Örneğin, Nazım Hikmet’in “Memleketimden İnsan Manzaraları” şiirinde geçen “Sisyphos’un taşı” sözü, Yunan mitolojisinde Sisyphos’un tanrılar tarafından cezalandırılıp sürekli olarak bir taşı dağın tepesine yuvarlaması ve taşın her seferinde aşağı yuvarlanması olayına gönderme yapmaktadır.
- Dinî Telmihler: Dinî telmihler, bir edebi eserde geçen bir söz, deyim veya atasözünün dinî bir olaya veya kişiye gönderme yapmasıdır. Örneğin, Yunus Emre’nin “İlahi” şiirinde geçen “Allah’ım, sen benimsin, ben seninim” sözü, İslam dininde Allah ile kul arasındaki ilişkiye gönderme yapmaktadır.
Telmihlerin Kullanımı
Telmihler, edebi eserlerde sıklıkla kullanılır. Telmihler, esere derinlik ve anlam katmak, okuyucunun dikkatini çekmek ve eserin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için kullanılır. Telmihler, ayrıca, yazarın okuyucusuyla ortak bir kültürel geçmişe sahip olduğunu göstermek için de kullanılır.
Telmihlere Örnekler
Edebiyatımızda telmihlere birçok örnek bulunabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” romanında geçen “Zaman bir su gibi akıp gidiyor” sözü, Yahya Kemal Beyatlı’nın “Sessiz Gemi” şiirindeki “Zaman bir su gibi akıp gidiyor” mısrasına gönderme yapmaktadır.
- Orhan Pamuk’un “Beyaz Kale” romanında geçen “Çanakkale Savaşı” sözü, 1915 yılında Çanakkale Boğazı’nda gerçekleşen Çanakkale Savaşı’na gönderme yapmaktadır.
- Nazım Hikmet’in “Memleketimden İnsan Manzaraları” şiirinde geçen “Sisyphos’un taşı” sözü, Yunan mitolojisinde Sisyphos’un tanrılar tarafından cezalandırılıp sürekli olarak bir taşı dağın tepesine yuvarlaması ve taşın her seferinde aşağı yuvarlanması olayına gönderme yapmaktadır.
- Yunus Emre’nin “İlahi” şiirinde geçen “Allah’ım, sen benimsin, ben seninim” sözü, İslam dininde Allah ile kul arasındaki ilişkiye gönderme yapmaktadır.
Sonuç
Telmihler, edebi eserlerde sıklıkla kullanılan bir üslup aracıdır. Telmihler, esere derinlik ve anlam katmak, okuyucunun dikkatini çekmek ve eserin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için kullanılır. Telmihler, ayrıca, yazarın okuyucusuyla ortak bir kültürel geçmişe sahip olduğunu göstermek için de kullanılır.