Tortul Kayaçlar
Tortul kayaçlar, önceden var olan kayaçların, minerallerin veya organik maddelerin parçalanması ve daha sonra sıkıştırılması ve çimentolanmasıyla oluşan kayaçlardır. Tortul kayaçlar, Dünya’nın yüzeyinde veya yakınında oluşan kayaçlardır ve Dünya’nın kabuğunun yaklaşık %75’ini oluştururlar.
Tortul kayaçlar, oluşumlarına göre üç ana gruba ayrılırlar:
- Kırıntılı tortul kayaçlar: Bu kayaçlar, önceden var olan kayaçların, minerallerin veya organik maddelerin parçalanmasıyla oluşan kayaçlardır. Kırıntılı tortul kayaçlar, parçacık boyutlarına göre kumtaşı, silttaşı ve kiltaşı olarak sınıflandırılırlar.
- Kimyasal tortul kayaçlar: Bu kayaçlar, suda çözünmüş minerallerin çökelmesiyle oluşan kayaçlardır. Kimyasal tortul kayaçlar, kireçtaşı, dolomit ve evaporitler olarak sınıflandırılırlar.
- Organik tortul kayaçlar: Bu kayaçlar, bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesiyle oluşan kayaçlardır. Organik tortul kayaçlar, kömür, petrol ve doğal gaz olarak sınıflandırılırlar.
Tortul kayaçlar, birçok farklı ortamda oluşabilirler. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Akarsular: Akarsular, kaya parçalarını ve mineralleri taşıyarak tortul kayaçların oluşumuna katkıda bulunurlar.
- Göller: Göller, akarsular tarafından taşınan tortuları biriktirirler ve tortul kayaçların oluşumuna katkıda bulunurlar.
- Okyanuslar: Okyanuslar, akarsular ve göller tarafından taşınan tortuları biriktirirler ve tortul kayaçların oluşumuna katkıda bulunurlar.
- Çöller: Çöller, rüzgar tarafından taşınan kum ve toz parçacıklarını biriktirirler ve tortul kayaçların oluşumuna katkıda bulunurlar.
- Buzullar: Buzullar, kaya parçalarını ve mineralleri taşıyarak tortul kayaçların oluşumuna katkıda bulunurlar.
Tortul kayaçlar, birçok farklı amaçla kullanılırlar. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- İnşaat malzemeleri: Tortul kayaçlar, evler, yollar ve köprüler gibi yapıların yapımında kullanılırlar.
- Yol yapım malzemeleri: Tortul kayaçlar, yolların yapımında kullanılırlar.
- Beton üretimi: Tortul kayaçlar, beton üretiminde kullanılırlar.
- Kireç üretimi: Tortul kayaçlar, kireç üretiminde kullanılırlar.
- Çimento üretimi: Tortul kayaçlar, çimento üretiminde kullanılırlar.
- Gübre üretimi: Tortul kayaçlar, gübre üretiminde kullanılırlar.
- Petrol ve doğal gaz üretimi: Tortul kayaçlar, petrol ve doğal gaz üretiminde kullanılırlar.
Tortul kayaçlar, Dünya’nın yüzeyinde veya yakınında oluşan kayaçlardır ve Dünya’nın kabuğunun yaklaşık %75’ini oluştururlar. Tortul kayaçlar, birçok farklı ortamda oluşabilirler ve birçok farklı amaçla kullanılırlar.