Fiiller
Fiiller, bir cümlenin temel yapı taşlarından biridir. Bir eylemi, durumu veya oluşu ifade ederler. Fiiller, zaman, kip, kişi ve sayı bakımından çekimlenebilirler.
Fiillerin Çeşitleri
Fiiller, yapılarına göre ikiye ayrılır:
- Basit fiiller: Tek bir kökenden oluşan fiillerdir. Örneğin: gitmek, gelmek, yemek, içmek.
- Bileşik fiiller: Birden fazla kökenden oluşan fiillerdir. Örneğin: okumak-yazmak, yemek-içmek, uyumak-kalkmak.
Fiiller, anlamlarına göre de çeşitli sınıflara ayrılır:
- İş fiilleri: Bir eylemi ifade eden fiillerdir. Örneğin: gitmek, gelmek, yemek, içmek.
- Durum fiilleri: Bir durumu ifade eden fiillerdir. Örneğin: olmak, bulunmak, kalmak, durmak.
- Oluş fiilleri: Bir oluşu ifade eden fiillerdir. Örneğin: doğmak, ölmek, büyümek, küçülmek.
- Yardımcı fiiller: Diğer fiillerin çekimlenmesine yardımcı olan fiillerdir. Örneğin: olmak, etmek, gitmek, gelmek.
Fiillerin Çekimi
Fiiller, zaman, kip, kişi ve sayı bakımından çekimlenebilirler.
- Zaman çekimi: Fiiller, geçmiş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman olmak üzere üç farklı zamanda çekilebilirler.
- Kip çekimi: Fiiller, olumlu kip, olumsuz kip, emir kipi ve şart kipi olmak üzere dört farklı kipte çekilebilirler.
- Kişi çekimi: Fiiller, birinci tekil kişi, ikinci tekil kişi, üçüncü tekil kişi, birinci çoğul kişi, ikinci çoğul kişi ve üçüncü çoğul kişi olmak üzere altı farklı kişiye göre çekilebilirler.
- Sayı çekimi: Fiiller, tekil sayı ve çoğul sayı olmak üzere iki farklı sayıya göre çekilebilirler.
Fiillerin Kullanımı
Fiiller, cümle içinde çeşitli şekillerde kullanılabilirler.
- Yüklem olarak: Fiiller, cümlede yüklem görevi görebilirler. Örneğin: “Mehmet okula gidiyor.” cümlesinde “gidiyor” fiili yüklemdir.
- Nesne olarak: Fiiller, cümlede nesne görevi görebilirler. Örneğin: “Mehmet kitabı okuyor.” cümlesinde “kitabı” nesnedir.
- Zarflık olarak: Fiiller, cümlede zarflık görevi görebilirler. Örneğin: “Mehmet hızla okuyor.” cümlesinde “hızla” zarflıktır.
- Edat olarak: Fiiller, cümlede edat görevi görebilirler. Örneğin: “Mehmet okula gitmek için evden çıktı.” cümlesinde “için” edattır.
Fiillerle İlgili Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Türk Dil Kurumu Fiil Çekimleri: https://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=166&Itemid=168
- Fiillerin Çekimi: https://www.turkedebiyati.org/fiillerin-cekimi.html
- Fiillerin Kullanımı: https://www.turkedebiyati.org/fiillerin-kullanimi.html