Yardımlama: Biyolojideki Anlamı
İngilizce: Altruism
Türkçe: Yardımseverlik
Tanım:
Yardımlama, bir organizmanın kendi çıkarları pahasına başka bir organizmaya fayda sağladığı davranışsal bir özelliktir. Bu davranış, yardımsever organizmanın hayatta kalma veya üreme başarısını azaltabilirken, yardım edilen organizmanın hayatta kalma veya üreme başarısını artırır.
Yardımlamanın Türleri:
- Doğrudan Yardımlama: Yardımsever organizma, yardım edilen organizmaya doğrudan kaynak veya koruma sağlar. Örneğin, bir karınca kolonisi üyeleri, yaralı bir karıncayı koloniye geri taşıyabilir.
- Dolaylı Yardımlama: Yardımsever organizma, yardım edilen organizmanın hayatta kalma veya üreme başarısını artıran bir ortam yaratır. Örneğin, bir ağaç, diğer organizmalar için gölge ve yuva sağlar.
Yardımlamanın Evrimi:
Yardımlama, evrimsel süreçler yoluyla gelişmiştir. Yardımsever organizmalar, yardım ettikleri organizmalarla genetik olarak ilişkili olma eğilimindedir. Bu, yardımsever organizmanın genlerinin yardım edilen organizmanın hayatta kalması ve üremesi yoluyla gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.
Yardımlamanın Faydaları:
Yardımlama, yardımsever organizmanın hayatta kalma ve üreme başarısını azaltabilirken, yardım edilen organizmanın hayatta kalma ve üreme başarısını artırır. Bu, yardımsever organizmanın genlerinin gelecek nesillere aktarılmasına yardımcı olur. Yardımlama ayrıca, yardımsever organizmanın sosyal grubunun hayatta kalma ve üreme başarısını da artırabilir.
Yardımlamanın Maliyetleri:
Yardımlama, yardımsever organizmanın hayatta kalma ve üreme başarısını azaltabilir. Yardımsever organizma, yardım ettiği organizmaya kaynak veya koruma sağlamak için kendi kaynaklarını kullanabilir. Bu, yardımsever organizmanın kendi hayatta kalması veya üreme başarısı için daha az kaynağa sahip olmasına neden olabilir.
Yardımlamanın Sınırlamaları:
Yardımlama, her zaman evrimsel olarak avantajlı değildir. Yardımsever organizmanın yardım ettiği organizmayla genetik olarak ilişkili olmaması durumunda, yardımlama evrimsel olarak dezavantajlı olabilir. Ayrıca, yardımsever organizmanın yardım ettiği organizmaya yardım etme maliyeti, yardımsever organizmanın kendi hayatta kalma veya üreme başarısından daha büyükse, yardımlama evrimsel olarak dezavantajlı olabilir.
Yardımlamanın Örnekleri:
- Karıncaların yaralı karıncaları koloniye geri taşıması
- Ağaçların diğer organizmalar için gölge ve yuva sağlaması
- Ebeveynlerin yavrularına yiyecek ve koruma sağlaması
- Sosyal hayvanların birbirlerine yardım etmesi
Sonuç:
Yardımlama, organizmaların kendi çıkarları pahasına başka organizmalara fayda sağladığı davranışsal bir özelliktir. Yardımlama, evrimsel süreçler yoluyla gelişmiştir ve yardımsever organizmanın genlerinin gelecek nesillere aktarılmasına yardımcı olur. Yardımlama, yardımsever organizmanın hayatta kalma ve üreme başarısını azaltabilirken, yardım edilen organizmanın hayatta kalma ve üreme başarısını artırır. Yardımlama, doğada yaygın olarak görülen bir davranıştır ve sosyal grupların hayatta kalması ve başarısı için önemlidir.