Disosiyatif Bozukluklar
Disosiyatif bozukluklar, kişinin kimlik, hafıza, bilinç ve çevre algısı gibi zihinsel işlevlerinin bozulmasıyla karakterize bir grup ruhsal hastalıktır. Bu bozukluklar, kişinin gerçeklikten kopma ve kendi kimliğini kaybetme hissine yol açabilir.
Disosiyatif Bozuklukların Türleri
- Disosiyatif Amnezi: Bu bozukluk, kişinin belirli bir zaman aralığını veya belirli olayları hatırlayamamasıdır. Amnezi, genellikle travmatik bir olaydan sonra ortaya çıkar.
- Disosiyatif Füg: Bu bozukluk, kişinin aniden evinden veya işinden uzaklaşması ve yeni bir kimlik benimsemesidir. Füg, genellikle birkaç saat veya gün sürer.
- Disosiyatif Kimlik Bozukluğu (ÇOKLU KİŞİLİKLİ BOZUKLUK): Bu bozukluk, kişinin birden fazla farklı kimliğe sahip olmasıdır. Bu kimlikler, birbirlerinden farklı isimlere, yaşlara, cinsiyetlere ve kişilik özelliklerine sahip olabilir.
- Depersonalizasyon-Derealizasyon Bozukluğu: Bu bozukluk, kişinin kendisini veya çevresini gerçek dışı olarak algılamasıdır. Depersonalizasyon, kişinin kendisini bir rüya içindeymiş gibi hissetmesi veya kendi bedeninden ayrılmış gibi hissetmesidir. Derealizasyon ise, kişinin çevresini gerçek dışı olarak algılaması veya dünyanın sanki bir film setiymiş gibi hissetmesidir.
Disosiyatif Bozuklukların Nedenleri
Disosiyatif bozuklukların kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bu bozuklukların ortaya çıkmasında genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik Faktörler: Disosiyatif bozukluklar, ailelerde kümelenebilir. Bu, bu bozuklukların genetik bir bileşene sahip olabileceğini düşündürmektedir.
- Çevresel Faktörler: Disosiyatif bozukluklar, genellikle travmatik bir olaydan sonra ortaya çıkar. Bu olaylar arasında çocukluk çağı istismarı, ihmal, savaş veya doğal afetler yer alabilir.
- Psikolojik Faktörler: Disosiyatif bozukluklar, kişinin başa çıkma mekanizmalarının yetersiz olması durumunda ortaya çıkabilir. Bu mekanizmalar, kişinin stresli veya travmatik olaylarla başa çıkmasına yardımcı olur.
Disosiyatif Bozuklukların Belirtileri
Disosiyatif bozuklukların belirtileri, bozukluğun türüne göre değişebilir. Ancak, ortak belirtiler arasında şunlar yer alabilir:
- Hafıza kaybı
- Kimlik kaybı
- Gerçeklikten kopma hissi
- Kendini veya çevreyi gerçek dışı olarak algılama
- Rüya gibi bir his
- Bedeninden ayrılmış gibi hissetme
- Farklı kimliklere sahip olma
- Aniden evden veya işten uzaklaşma
- Yeni bir kimlik benimseme
Disosiyatif Bozuklukların Tedavisi
Disosiyatif bozuklukların tedavisi, bozukluğun türüne ve şiddetine göre değişebilir. Ancak, ortak tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alabilir:
- Psikoterapi
- İlaç tedavisi
- Elektrokonvülsif tedavi (EKT)
Psikoterapi: Psikoterapi, disosiyatif bozuklukların tedavisinde kullanılan en yaygın yöntemdir. Psikoterapi sırasında, terapist kişiye bozukluğunu anlaması ve başa çıkma mekanizmaları geliştirmesi konusunda yardımcı olur.
İlaç Tedavisi: İlaç tedavisi, disosiyatif bozuklukların tedavisinde bazen kullanılır. İlaçlar, bozukluğun belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
Elektrokonvülsif Tedavi (EKT): EKT, disosiyatif bozuklukların tedavisinde bazen kullanılır. EKT, kişinin beynine elektrik akımı verilmesi işlemidir. EKT, bozukluğun belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
Disosiyatif Bozuklukların Seyri
Disosiyatif bozuklukların seyri, bozukluğun türüne ve şiddetine göre değişebilir. Bazı kişilerde bozukluk birkaç ay veya yıl içinde geçebilir. Bazı kişilerde ise bozukluk kronikleşebilir.
Disosiyatif Bozuklukların Önlenmesi
Disosiyatif bozuklukların önlenmesi için kesin bir yöntem yoktur. Ancak, travmatik olaylardan kaçınmak ve çocuklara sağlıklı bir yetişme ortamı sağlamak, bu bozuklukların riskini azaltmaya yardımcı olabilir.